Afrikaanse strijkers in Vlaanderen

Buskers for Bochabela

Interculturele uitwisseling? Zou het dat zijn? Als ik het enthousiasme hoor dat uit de radio spat, nee, niet Stubru met een erotisch verhaaltje, al zijn we daar niet vies van, wel integendeel, maar Klara, met een ganse uitzending rond de Bochabela string orchestra, dan weet ik het weer, het gaat om uitwisseling.

Wat is dat dan “uitwisseling”? Het gaat er zo te horen om dat men samen een kunst leert, muziek te maken en aan de ene kant de klassieke, Europese traditie meekrijgt en aan de andere kant de eigen muzikale traditie meeneemt. Opvallend is dat er ook een politiek luik aan zit en dat dit zonder complexen aan wordt gedragen. Ook dat kan ons heel wat leren: dat mensen zich zomaar inzetten voor een politieke cultuur waarin de verschillen niet tot strijd en wederzijdse afkeer leiden, maar net een bewustzijn schept samen te horen.

Tot dit punt zou men kunnen zeggen: niets aan de hand, maar dat klopt niet, eindelijk is er al heel veel aan de hand. Als we vernemen dat dit project niet een eendagsvlieg wil zijn, die even neerstrijkt in een township om na gedane taak weer te vertrekken, dan is duidelijk dat zij de mensen echt meer toegooien dan een tros, om even aan te haken om vervolgens weer aan hun lot te worden overgelaten, dan groeit onze bewondering nog.

Wat ons nog meer overtuigt is dat de initiatiefnemers wel weten wat ze willen aanreiken, maar zich over de gevolgen eindelijk geen zorgen maken. Deze jonge mensen blijken ook studeren, wetenschappen studeren en dat toont dat het een project is dat het een diepgravend project vormt, in die zin dat het deze jonge mensen deuren opent, die in de township misschien gesloten zouden blijven.

Maar wat is dan die uitwisseling? Het komt ons voor dat we dat net niet kunnen sturen of het resultaat voorop stellen. Het gaat erom dat men deze mensen iets aanreikt uit een wereld waar ze tot voor kort vooral negatieve houdingen van kregen en tegenover kregen. Goed, we weten wel dat onze wereld niet de beste der mogelijke werelden is, maar tegelijk hebben we een goed georganiseerde samenleving hebben kunnen opbouwen, waarin mensen een redelijk evenwicht hebben gevonden tussen algemeen belang en persoonlijk belang.

Een van de aspecten dat opvalt is wat de Franse psychiater Boris Cyrulnik “weerstand om verder te gaan” noemt. In het Frans gaat het om résiliance, veerkracht; het lijkt erop dat de mensen die dit project steunen hechting mogelijk maken voor jonge mensen met soms zeer negatieve ervaringen. Door hen de muziek te leren kennen, krijgen ze de kans uit hun kleine, enge wereldje te treden. Hoe ze daar mee omgaan, zal blijken, maar het laat ruimte voor nieuwe inzichten en nieuwe gedrevenheid en dat wekt onze bewondering.

Maar we moeten eindelijk niet te ver kijken, want in Vlaanderen heeft de muziekcultuur in de afgelopen anderhalve eeuw gezorgd voor veerkracht bij jonge kinderen, die, zoals Benoit en Tinel al op 11, 12 jarige leeftijd aan het conservatorium in Brussel terecht kwamen, met de hulp van een pastoor of een priester-koster. In het licht van hun latere welstand die zij door de muziek en met de muziek konden opbouwen, was die periode van arme student van het conservatorium wel hard, maar tegelijk, laten we zeggen, juist de uitdaging. Dankzij mensen die hen ondersteunden, konden zij de veerkracht opbrengen een eigen volwassenheid te ontwikkelen.

We hopen dus dat deze jonge mensen voor zichzelf een bestaan kunnen opbouwen maar ook dat zij zelf in het vervolg iets kunnen betekenen voor de mensen om hen heen die de kansen niet hebben kunnen grijpen of krijgen. Het is nodig dat we ook mee ondersteunen. Kortom, wat de muziek vermag: het is meer dan een burgerlijk antidotum voor verveling.
Veel geluk, beste mensen

Bart Haers
zaterdag 14 februari 2009