Merkwaardige lezers

Rome, een ongemakkelijk waarheid

Tom Holland vertelt in Rubicon de ongemakkelijke waarheid over het oude Rome.

Het kan toch echt niet meer ernstig zijn, dat iemand dit boeiende boek van Tom Holland als een revelatie zou beschouwen. Wie de geschiedenis van de eeuw van Sulla, de Gracchen, Pompejus de Grote, Cicero en Caesar een beetje kent weet en hoort te weten dat deze periode voor Rome inzake het vraagstuk van de machtsuitoefening en machtsverwerving behoorlijk lastig in elkaar zat en in die zin, zoals Mary Beard in het boekje dat ze schreef met John Henderson wel degelijk emblematisch is voor het menselijke avontuur. Octavianus en Antonius spelen in de Reeks Rome, die nu op Canvas draait hun rol, maar hoezeer men de reeks bejubelen wil, vergeleken bij het verhelderende verhaal van Tom Holland, laat de reeks niet toe te zien waarom de protagonisten doen wat ze doen. Het is zo een beetje als met de Koude Oorlog, daarvan hebben we ons een beeld gevormd en een poging tot synthese, tja, dat kan hoogstens een studieboek zijn.

De vergelijiing tussen de gang naar Canossa en Rubicon laat overigens zien tot welke finesse Tom Holland in staat blijkt, als hij een complexe historische realiteit wil in kaart brengen. Afgezien van enkele opvallende ommissies - zoals de opkomst van de Vlaamse steden in de 11de en 12de eeuw, laat zien dat er meer is dan machtspolitiek alleen. Dat is wat in die andere periode, over Rome vaak over het hoofd gezien wordt en wat Holland ook aangeeft, de bloedige strijd aan de top verhindert niet dat Rome erin slaagt een structuur te geven aan het wereldrijk dat vele eeuwen stand kon houden, waarin de burgers meer aanwezig zijn dan het conflictrijke verhaal laat zien.

Lezers als Harold Polis in DS hebben de neiging een eigen benadering te geven van wat zij denken wat er staat maar vooral en eigen appreciatie eraan meegeven. In wezen valt hij het zogenaamde klassieke aan, het gecanoniseerde beeld. De vraag is of wie ernstig met Rome, of Griekenland bezig is, echt blind zou zijn of kan zijn voor het feit dat het om slavenhoudersmaatschappijen gaat, dat nobele en verachtelijke lieden door elkaar krioelen en dat aan het eind van het verhaal de macht in handen komt van Augustus die erin slaagt de Senaat en de oude instellingen te laten voortbestaan in aangepaste vorm.

Polis eindigt zijn stukje met de opmerking "de gustibus et coloribus non disputandum esse". Er valt minder te discussiëren over de historische realiteit dan over de betekenis die het gebeuren toen had en wat het voor ons nog kan betekenen. In die zin kan men Rubicon als een handige inleiding tot de geschiedenis van de eerste eeuw best smaken, want het vormt een goede, vlot leesbare synthese. Maar wil men meer weten over de aspecten van de burgeroorlog zoals die volgens Caesar is verlopen, of over de machtsstrijd tussen Marcus Antonius en Octavianus, dan kan men Caesar, Suetonius en Tacitus terecht. Verder is er ook nog Plinius, de Aeneas en later komen Seneca en andere commentatoren met hun inzichten, Macchiavelli bijvoobeeld.. Het is dus niet omdat de conflicten smerig en niet altijd zuiver de graat waren, dat ze geen voer voor filoogen en historici zouden kunnen zijn, ook vandaag nog.

Reacties

Populaire posts