Klara

Radio

Blubber
Keuze voor inventie verloren

Open brief aan Chantal Pattyn, manager Klara.

We houden te zeer van deze tijd om ons in de brede schare cultuurpessimisten te scharen. Maar wat we gisteren mochten horen op Klara, het spijt ons, raakte nergens het niveau dat we op het middaguur gewoon waren; de gesprekken over wereldbeelden. Wat we hoorden? Titaantjes of een ander zoet onderhoudend gefezel, radio 1 waardig.

Neen, cultuurpessimisme is aan ons niet besteed, wel menen we dat managers bij de openbare omroep en de openbare omroep zelf de roeping, zending van hun instelling tekort doen met nog maar eens mensen, hoe indrukwekkend het verhaal van Koenraad Tinel ook was, het was een misbruik maken van onze interesse. Over mensen en hun kleine dan wel grote leed lezen we in de dagelijkse krant en voor wie er niet genoeg aan geeft, is er altijd nog Man bij Hond.

Cultuurpessimisme zou veronderstellen dat we aannemen dat het vroeger beter was, zonder meer, maar wel betreuren we de keuze van Klara om het volwassen gesprek over denkbeelden en inzichten te laten vallen en ons met het zielenleven van groten van deze tijd te bombarderen. Van inventiviteit is er geen sprake. Van aandacht voor denkbeelden al helemaal niet.

Betreuren dat het management van Klara zo handelt, komt ons vanzelfsprekend over als we merken dat hiermee interessante gesprekken over de kern van actuele problemen, over de ziel van de Amerikaan, de druiven der gramschap of het teloorgaan van de kritische ziel, over de Verlichting uit de ether te halen.

Ach, voor onszelf zullen we wellicht nog wel onze gading vinden, maar we menen dat er elk jaar wel enkele mensen werden aangesproken door Jean-Pierre Rondas, waar we zelf ook iets mee aankonden. Dat men ons van idolatrie komt betichten, nemen we er graag bij, al is dat naast de kwestie. Rondas was de nieuwe naam maar slechts tegen diens zin ter verbetering van “Wereldbeelden” aangenomen. Ook hier was het management de aansturende macht, zonder veel mogelijkheid tot reactie.

Fierheid om wat de dichter, de denker, de zanger, de wetenschapper, biograaf presteert kan men geen van hen ontzeggen, als het goed is, maar overdreven aandacht voor de persoon van de dichter of politicus verhindert het passende aandacht op te brengen voor het werk hunner handen of hoofd. Een gevolg van deze aanpak is een geestelijke blubber, waarin velen meegezogen worden. Het alternatief, zoals uit het programma Boeken op Nederland mag blijken, aandacht voor het boek en slechts indien onvermijdelijk aandacht voor het leven en ervaren des dichters, zou passender zijn.

Neen, eerder zijn we erom bezorgd dat experten, wel- en anders denkende mensen; maar vooral toch denkende mensen niet met de rug naar het volk voorgaan in de eredienst van het vrije woord of van het gereveleerde schriftwoord. We verkiezen, ter wille van het democratische proces mensen die met open vizier hun inzichten komen vertellen en bereid blijken er het weerwoord voor te aanhoren en daar dan weer op door te gaan.

In de afgelopen eeuwen, sinds de 17de eeuw was dat eerst nog een voorrecht van elites, baron d’Holbach of leden van andere salons, maar vandaag;, met de moderne media, vormde het programma Wereldbeelden, later, Rondas, het voorbeeld van hoe in een maatschappelijk debat woord en wederwoord tot boeiend debat aanleiding kunnen geven. Laten we welwezen, de aard van de democratie kan niet zonder dit zout, deze gist, want met de formele aspecten van het stemrecht volgens de regelen der kunst alleen maakt men nog geen democratische samenleving. De bestaansreden van de openbare omroep ligt nu net in het brengen van inzichten, die de op louter infantiliserende consumptie massamedia niet willen brengen. Het blijft dan ook betreurenswaardig dat er op het afvoeren van Rondas nauwelijks reactie kwam. De man heeft recht op pensioen, maar er zijn andere mensen in staat om met diezelfde brede kijk aandacht te vragen voor een discours dat zich verre houdt van de politics of fear. De kwestie blijft dat het debat verglijdt tot blubber als de persoon te centraal komt in te staan. In die zin kan ik Richard Sennett begrijpen dat hij niet zomaar in de media het woord wil nemen en liever via zijn boeken spreekt.

Tot slot denken we dat het dringend tijd wordt dat we opnieuw de contouren van het maatschappelijke debat gaan opzoeken, want momenteel is daar, om velerlei redenen, weinig plaats voor. De betekenis van de vrijheid van opinievorming vergt dat men zich vrij kan informeren over wat er gaande is, niet enkel op 31 januari 2011, maar over dieper in het maatschappelijke leven grijpende fenomenen en evoluties, over het wereldbeeld van de wetenschappen of de visie op het vermogen van de mens de wereld te denken, hoeveel lacunes daar ook soms in sluipen. Ook dat levert wel eens wat blubber op, maar die kan deugddoende zijn. Saramago die pleit voor een niet utopisch communisme? Natuurlijk anderen hebben het hem voorgedaan, maar in de tijd waarin we nu denken te moeten handelen - zoals Hannah Arendt dit opvatte - is zo een hernieuwd pleidooi geen overbodige luxe.

Neen, geachte heer Pat Donnez, het gaat niet om u, het gaat om het opzet van het programma Berg en dal, waarvoor in De Standaard ook nog eens dure publiciteit gemaakt wordt. Für Elisa? Zo een meisjeshart mag sneller kloppen als de dichter hoort schwärmen, daarvoor bestaat toch al de tuin van Eden?
Met vriendelijke groet,

Bart Haers

Reacties

  1. Ook ik, samen met u en vele anderen, betreur het afscheid van Rondas. Laat dit duidelijk zijn.
    Toch vind ik het onterecht Pat Donnez en de uizending met en over Tinel zo met één enkele sneer door het slijk te sleuren .
    Het betreft hier een totaal ander format.
    Ik vond de getuigenis van de bejaarde Tinel authentiek , eerlijk en verhelderend. Als historicus zou je dit moeten weten te plaatsen en te waarderen als een authentieke getuigenis omtrent enz. Op geen enkel ogenblik vond ik dit “blubber”, wel in tegendeel.

    Ben je een beetje verblind?

    Vriendelijke groet.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Let wel, ik had het over de uitzending van zondag laatst. Koenraad Tinel was een uitzonderlijke gast, omdat hijzelf het gesprek kon dragen. Daarom ik heb vorige week gedacht dat het allemaal wel los zou lopen. Maar zondag 30 januari kon het gesprek mijn aandacht niet vasthouden, integendeel, wat die man, een Nederlandse dichter vertelde en de manier waarop het allemaal in zijn werk ging. U heeft gelijk, verblind mag men niet zijn, maar als het management deze keuze maakt, dan past enig protest. En nee, het gaat me niet om de heer Pat Donnez, maar om het feit dat het management meent dat de luisteraar hierop zit te wachten, want op radio 1 is er al Fried'l Lesage en zijn er andere leuke babbels. Wat dus stoort en waartegen ik me heftig wens te verzetten is dat Klara een deel van haar roeping eraan geeft. En ja, ik vond vorige zondag met Tinel ook boeiend, maar nu was het blubber. En dan past een beetje overdrijving.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts