Lezersbrief DS

Kleinbeeld

Democratische praktijk

Moet de school democratie onderwijzen? Uiteraard wel, alleen, wat voor de een democratie heet, wijst een ander af als te meritocratisch. Wat de een patriottisme noemt, vindt de ander belegen nationalisme. Wat de één een rationele benadering acht, noemt de ander poujadistisch. Ook in het stuk van Engels krijgt de N-VA ervan langs omdat hij zich niet in de media zou verantwoorden. Of Van de Lanotte er zo goed aan doet zich als bemiddelaar vooral door mensen van de eigen partij te omringen, blijft voor ons een heikele kwestie.

Tot daar het klimaat waarin iemand ervoor pleit in het onderwijs te spreken over democratie. Natuurlijk is dat van groot belang. Maar dat onderwijs kan dan slechts terzijde gaan over de ervaringen anno 2010 of 2011, want democratie blijft berusten op enkele premissen die men gemakkelijk kan misbruiken: 1°) conflicten binnen het bestel worden vreedzaam en met overleg afgehandeld; 2°) macht lijkt niet door een goddelijk mandaat of de macht van de geschiedenis vanzelfsprekend bij één groep of partij; 3°) de kiezer, de burger heeft een inbreng, maar het is de natie die bepaald wie voor een redelijke en overzichtelijke termijn het uitvoerend gezag uit te oefenen krijgt, rekenend op de steun van de meerderheid in een parlementaire assemblee.

Dat zijn formele aspecten van de democratie. Voor de werking van een democratie mag men inderdaad een culturele en cultuurpsychologische humuslaag veronderstellen. Dat behelst meer dan een zuiver rationele benadering, maar ook betrokkenheid en bedachtzaam handelen, van politici en burgers. Na de schietpartij in Tucson, Arizona moet duidelijk zijn dat zelfs het woord niet zomaar gehanteerd kan worden. Politiek taalgebruik is niet misleidend a priori, wel vatbaar voor excessen. Leerlingen daartegen wapenen vergt behoorlijk literatuuronderwijs en dito geschiedenisonderricht. Wat dat betekent? Hier begint het debat pas echt, want waar de een elk nationalisme wil afdoen als nefast, zich beroepend op Anne Morelli of Eric Habsbawn, terwijl een ander, zoals Tom Devine, nationale geschiedenis net boeiend genoeg acht, omdat geschiedenis vanzelf het product van de geest is. Hoelang duurt die twist al niet in Vlaanderen? En toch, velen blijven graag trouw aan Habsbawn, liever dan ook dat nog eens te onderzoeken?

Maar het voorstellen alsof de burger de democratie niet begrijpt en het verbale geweld maar over zich heen laat komen, komt ons ook bizar voor. In 2003 haalde Steve Stevaert met zijn SP-a een monsterscore en toen hoorde men weinig verontrustende intellectuelen. Toen de christen-democraten met de N-VA als kartelpartner herrezen uit de as, was de verbazing groot. In 2007, 2009 en 2010 werd duidelijk dat de N-VA hoger scoorde dan velen hadden gevreesd en toen werd de druk op de kiezer ook opgevoerd. Niettemin staat N-VA voor een burgerlijk rechts, met soms oplossingen voor problemen die conservatief ogen, soms lijkt de partij standpunten in te nemen die men eerder progressief kan noemen, maar toch blijft men de partij beschouwen als partij met één agendapunt en met een uitgesproken leider. Jawel, Bart de Wever maakt indruk op velen, maar de partij zelf functioneert nog steeds democratisch, omdat er van basis tot top een grote eensgezindheid bestaat over wat goed is voor Vlaanderen. Dat mensen als Bart de Wever in het geheel zwaar wegen is niet nieuw, maar toch dient men de eigen inbreng van leden en sympathisanten niet te onderschatten. De werkelijkheid die de heer Engels niet ziet is dat in Vlaanderen de scholingsgraad hoog is en dat velen met de democratie vertrouwd zijn, via de vele organisaties waar mensen zich vrijwillig voor inzetten, van amateurtoneel tot tennisclubs. Het blijft dan ook verbazen dat men dit Vlaanderen zo negatief blijft bejegenen. Ach, zitten er smetjes op het blazoen? Het blijft allemaal mensenwerk en soms zijn er conflicten tussen vrijwilligers en professionelen, maar goed, wie de eigen organisatie genegen is, de sportclub of het koor, zal wel weten te plooien en te strijken tot de organisatie er wel bij vaart. Mocht dit iemand te rooskleurig toeschijnen, maak uw reis met Kwiebe Kwiebus, de duinfilosoof en u zal merken dat er veel leeft in Vlaanderen en dat de idee dat er van homogeniteit sprake zou zijn, absoluut niet klopt. Maar aan het eind drinkt men samen een glas, doet ieder een plas en alles blijft zoals het was, dat wil zeggen, men gaat door met een nieuwe productie, trekt jonge spelertjes aan en iedereen blijft zich inzetten, zoals dat in een democratie behoort te gaan. Hoogst uitzonderlijk komen er momenten voor die autodestructief blijken, maar goed, ook dat is mensenwerk.

Bart Haers