De boekhandel in ere houden

Het belang van de betere boekhandel

Op 15 november berichtte De Morgen dat Colibri ermee ophoudt als gezamenlijke aankoopcentrale voor de betere boekhandel. Vandaag staat een mooi artikel over Tropismes in Brussel, waar ik van tijd eens langsloop. Het mag duidelijk zijn dat in tijden waar warenhuizen en grootgrutters de bestsellers uit de rekken van de betere boekhandel halen en zo hen de kans hen ontneemt om het betere boek een kans te geven.

Met goede wil komt men er evenwel niet. Hoe indrukwekkend die Brusselse Franstalige boekhandel ook is, de werkelijkheid is dat de betere boekhandel in Vlaanderen onder druk komt, wat niet enkel voor de uitgevers problematisch is, maar zeer zeker ook voor de lezers die niet per se de veel geloofde boeken willen, maar ook boeken die meer specialistisch zijn, meer diepgravende inzichten brengen. Het moet dus ook voor een krant, die intellectuelen wil bedienen toch ook niet onbekend zijn dat er in Brugge een paar boekhandels zijn, die de aandacht meer dan waard zijn en waar men precies die boeken vindt die maar half besproken worden in de brede media.

Ik weet het wel, men kan van de lezer niet verwachten dat die al te uitgebreide recensies te lezen krijgt, maar toch, het valt op dat het essay van Peter Sloterdijk niet in eerste of tweede instantie ging over een meer ecologische en duurzame attitude. Maar het komt Sloterdijk wel voor een conclusie te zijn als men het veranderingsproces dat hij voorstelt volgt, maar het gaat niet om een partijpolitieke aandacht voor milieu en draagkracht van de aarde. Zo ook vond ik weinig uitgebreide besprekingen van het werk van Francis Fukuyama. Dat het boek te bespreken niet eenvoudig is, dat het wel degelijk voor discussie zorgen kan, spreekt voor zich omdat zijn visie op de samenleving, waarin het geweld een belangrijke motor blijkt en waarin de visie van Rousseau en Hobbes uitgebreid aan bod komen als zou de mens in samenlevingen gaan leven zijn want het voor individuen alleen was het maar niets begonnen. Toch blijven die boeken in Vlaanderen of niet besproken, of nauwelijks de nodige aandacht en zorg waard. Dat brengt mee dat de boekhandel voor literaire werken die niet per se door gevestigde namen geschreven zijn of door de brede media vergeten auteurs een belangrijke functie vervullen. Ook voor wetenschappelijke en levensbeschouwelijke werken, voor essays is er vaak geen diepgravende aandacht. Via Cobra worden sommige boeken wel eens besproken, maar ook daar blijft het doorgaans bij vermeldingen en aankondigingen. En eerlijk, die benadering brengt zelden aan het licht waarom men Deutschstunde van Siegfried Lenz of Sandor Marai’s recent in het Nederlands verschenen verhaal “Vrede op Ithaka” zou moeten lezen. Deze boeken lijken nauwelijks goed gelezen door de recensenten.

Uiteraard zijn er in Vlaanderen dankzij internet heel wat andere kanalen beschikbaar en lezers zijn geoefend om hun gading te vinden, ook in andere talen. En dus kan men de aandacht voor Tropismes niet kwalijk nemen en kan ik die zelfs waarderen. Alleen, geachte dames en heren van de redactie, betreur ik het dat u belangrijke boekhandels, zoals die in Brugge over het hoofd zien. En nee, de boekhandel is niet rommelig, zoals ooit in De Standaard werd geschreven, want na enige bezoeken weet men welke tafels te bezoeken. Ik denk ook dat de begeleidende activiteiten die zowel De Reyghere als Raaklijn aan de dag leggen vermeldenswaard zijn, naast het grondige werk bij het inkopen van nieuwe titels, want dat maakt van de boekhandels sterrenzaken. Hetzelfde geldt ook voor boekhandels in andere steden.

Tot besluit zou ik het toch willen proberen een vergelijking te maken tussen mensen die gaan shoppen in de betere kledingzaak, die kiezen volgens de financiële draagkracht, maar ook en vooral omdat ze een bepaalde sfeer en een aanbod verkiezen. De grote zaken die men evengoed in de Nieuwstraat of op de Meir en in de Steenstraat kan vinden, de Veldstraat niet te vergeten hebben een groot publiek, zoals Fnack dat heeft, maar anderen willen nu net in de buurt van de Louisalaan of rond het Conscienceplein, het Zuid (in Antwerpen) hun koopjes doen. Ook in Gent en Brugge heeft men die boetieks, die een ander segment van de markt toegankelijk maken. Het is in elke branche, zowel van boeken als van kleding van belang dat er voldoende gespecialiseerd aanbod is. En bovendien, in het kader van de vele discussies over de evolutie van onze samenleving, cultuur en welzijn is het goed dat er goede boekhandels zijn waar de veelheid van opinies aan de orde kunnen komen. Kortom, we hebben helemaal niets tegen de Standaardboekhandel en de Fnack, maar er zijn ook andere boekhandels nodig, zowel voor de uitgevers als voor de lezers. Net op het vlak van boeken is de consument niet zomaar tevreden te stellen met de zoveelste superseller. De boekhandel kan maar bestaan, meen ik, als de boekhandelaar van elkaar weten dat hun belang gemeenschappelijk is. Dus winstmaximalisatie verstoort de belangengemeenschap, maar zonder winst verdwijnt de boekhandel, dus zijn te kleine marges uit den boze.

Bart Haers