Stelt de paus een protocollaire

Kleinbeeld

Op de eerste rij

144 nobody’s

Binnenzicht Sint-Pietersbasiliek Rome. Wie zal
vooraan zittten? 

Hoe zal het zijn, morgen, wanneer de paus geïnstalleerd wordt in de basiliek van Petrus te Rome? Het beeld, zo denkt men zal duidelijk zijn en behalve de hoogste leiding van de kerk, de kardinalen van het Vaticaan zal men de wereldlijke leiders zien op de eerste rijen van de basiliek.

Mogen we dromen? Mogen we even speculeren op een bijzondere gedachte van de paus? We weten dat de paus telkenjare op Witte Donderdag de armen, de nederigsten de voeten wast. Soms gebeurt dat ook in kleine parochies, maar altijd is het de bedoeling de nederigheid van de servus servorum dei aan de orde te stellen. Daarom geloofde ik Benedictus wel, dat hij een nederige dienaar in de wijngaard des heren wilde zijn. Maar hij vond geen mogelijkheid om daar meer dan een symbolische invulling aan te geven.

Wat dus mooi wezen zou, dat is de hoogwaardigheidsbekleders niet op de eerste rij(en) zouden zitten, maar een aantal mensen zouden mogen plaatsnemen die daar komen omdat ze gewoon geloven in God en – het klinkt oneerbiedig, ik weet het – de santenkraam. Gewone mensen die geen andere verdienste hebben dan dat ze belang hechten aan wat er te zeggen valt van de katheder van de bisschop van Rome, zouden de gedachte emblematisch weergeven dat de paus er niet is voor zijn broeders en enkele zusters die op tronen of als presidenten de wereld en alvast hun eigen land bestieren, althans dat proberen.

Een van die figuren die Jacques Callot...

144 gewone mensen, maar ze hoeven er daarom niet uit te zien als de figuren die Jacques Callot in zijn “Varie figurie” schetste en als prenten verspreidde, de dwergen en andere tronies, die, bij nader toezien nog altijd ons beeld subliminaal sturen als we het over de kleine luiden gaat. 144 mensen evenwel die in hun leven proberen goed te leven, naar de tien geboden en naar het gebod dat zowel Christus als Paulus onder de mensen hebben uitgedragen: bemint uw naaste, bemin uzelf en weet dat de liefde het belangrijkste is.

Natuurlijk, de definitie van het woord liefde, van het beminnen van de naaste is niet zo eenvoudig, maar de praktijk van die liefde blijkt nog veel moeilijker. En toch, zou de kerk op die enkele dagen niet 144 mensen vinden die zich buiten beeld als mensen van goede wil bekommeren om het lot van de anderen, zonder er zich daarom op te laten voorstaan.

Misschien is maar zo dat we de paus niet moeten overvragen, nadenken over wat hij zou moeten doen. Het was dan ook een plots opgekomen gedachte dat het toch vreemd is dat zovele wereldlijke leiders in Rome aanwezig zullen zijn, wier genegenheid voor de kerk beperkt is en zelfs openlijk wegen opgaan die diametraal tegenover de vermeende inzichten van de paus ingaan.

Natuurlijk moet een randkerkelijke er niet over zeuren, dat er een paus komt en dat die paus de gewone wegen zal gaan. Of is het werkelijk zo dat we na de desillusie van een kerk die zichzelf vergeten lijkt, toch nog hopen, mogen hopen op een betere weg? Maar wat zal dat inhouden? De kerk paternalisme verwijten heeft geen zin, maar ook als we menen dat we de kerk sowieso conservatisme mogen aanwrijven, dus ineens ook denken dat het nooit beter wordt, lijkt me een houding van afwijzing a priori. Nu goed, ik kan gerust zeggen, het is mijn zaak niet. Maar in wezen is het wel zo dat we dezer dagen op verschillende terreinen merken dat er iets in de lucht hangt dat naar een nieuwe lente riekt. Neen, we hebben het niet over de wereldlijke boetepredikers die ons geen hel en verdoemenis beloven hiernamaals, maar wel onheil hiernumaals: overstromingen, hongersnoden, sprinkhanen, ziekten en nog veel meer dat aan de plagen die over Egypte kwamen, doet denken.

Er staat heel wat op het spel dezer dagen en dat heeft te maken met het samenleven van 7 miljard mensen op deze aarde, met een begrip van het samenleven zelf en met de politieke orde. Maar zonder het avontuur van het denken aan te gaan, gaat het niet. Maar dit denken kan ijdel zijn, als het niet ook betrekking heeft op de relatie die we als persoon met anderen, nabije en anderen, op verre afstand in totaal andere levensomstandigheden onderhouden. Zal men dit kunnen zonder een begin van levensbeschouwing, eventueel een religie – die ook zonder God kan functioneren? We kunnen nog altijd bij Spinoza te rade die stelde dat we gewoon goed moeten, kunnen zijn voor anderen.

144 mensen van goede wil op de eerste rij in de basiliek van Sint-Pieter om de Paus te ondersteunen bij zijn zware ambt, gewoon uit menselijk mededogen, niet voor die mensen, gewone mensen zonder ambt, maar voor de paus, als bekrachtiging van zijn ambt en opdracht, een opdracht die hij zichzelf gekozen heeft, nadat anderen hem verkozen hebben. Leiderschap? Maar ook een betrokkenheid aan de dag leggen bij het leven dat u en ik leiden, dat zou een krachtig beeld zijn, maar het protocol, weet u wel. Mocht de gewone orde bewaard worden, zal dat geen bewijs van de onwil van de Paus, maar het besef dat een instituut niet zoveel subversie verdraagt. 

Bart Haers  

Het blijkt dus toch geen dagdroom want ons, u en mij bereikte via de pers reeds een bericht dat een groepje Vlaamse studenten in de eerste rijen stond. Maar het was werkelijk zo, al kon ik via Osservatore Romano nog geen foto vinden: de mensen zonder verdere eremerken stonden wel degelijk vooraan. Alleen was dat niet duidelijk als we de beelden kregen, want de koningen, prinsen en regenten werden vaker in beeld gebracht. Wat moet men ook met klein Pierke? Journalisten zijn blijkbaar goed onderlegd in de lectuur van animal farm.