vasthoudendheid van een Minister-president
Dezer
Dagen
Pacta sunt servanda
Discussies zonder einde
De
commentator in DS zegt over zowel Oosterweel als het project van U-place op een
verlaten industriële site in Machelen bij Brussel, die zwaar vervuld was
geweest omdat beide projecten voorbijgestreefd zijn en dat voortschrijdend
inzicht ons ertoe brengen moet deze projecten op te geven. Hela daar, mijnheer
Bart Sturtewagen, bent u niet voor ordentelijk bestuur en voor rechtszekerheid.
Maar waarom zou de idee voorbijgestreefd zijn dat brownfields niet door de
overheid gesaneerd hoeven te worden maar in een ruil voor later gebruik door
ondernemers gezuiverd worden van historische vervuiling, vooropgesteld dat de
historische vervuiler niet meer aan te spreken valt? En wat Oosterweel betreft,
vraag ik mij af of er werkelijk van voortschrijdend inzicht sprake kan zijn.
Men
kan de discussie uitbreiden naar onderwijs, naar de vraag of en hoe de overheid
zich moet inlaten met discriminatie en racisme in de samenleving. Voor u
steigert, ik pleit niet voor racisme en evenmin voor discriminatie, maar als
men ziet hoe we om de zoveel tijd verteld worden dat racisme erg is en
discriminatie verwerpelijk, maar dat je op de metro in Brussel of in ergens
anders soms door groepjes jongeren lastig gevallen kan worden, dan zal men zich
afvragen hoe het zover is kunnen komen? Dat we zelf wel eens fout parkeren
omdat we geen tijd hebben en ons op de rijweg parkeren, mag men niet ontkennen,
maar het geeft weer dat we de straat, de parkeerplaats voor onze deur ook een
beetje van ons is, waardoor we ons ergeren als het plaatjes bij thuiskomst
bezet blijkt en dan ons maar even op de stoep zetten of op de rijweg, kan velen
hinderen en dat verkeersgedrag - van onszelf - zien we niet als een fout.
De
overheid heeft rond 1992 al vastgesteld dat de halve Ring rond Antwerpen niet
voldeed en voortdurend dichtslibde. Voormalig gouverneur van de provincie
Antwerpen Camille Paulus begon van 1996 publiek te ijveren voor het project en
het was de paarsgroene regering Dewael die de zaak definitieve besloot door een
beheersinstelling, BAM, op te richten om de het complexe vraagstuk van de
Antwerpse mobiliteit met doordachte ondernemingen aan te pakken en Oosterweel
is belangrijk, maar niet geisoleerd. Wat mij dus stoort bij actiegroepen is dat
ze voortdurend drogredenen aanvoeren, de ingenieurs voor onbenullen houden en
het publiek opzadelen met een gevoel van schaamte en vooral wrevel. Zegt Bart
Sturtewagen dat het project voorbijgestreefd is, dan zeg ik dat er nog altijd
eindeloze files blijven op de halve ring die de stad nu rijk is, wat vele
nadelige gevolgen met zich brengt. Noch Bart Sturtewagen noch Straten-generaal
drukken mijn verwachten uit en dus kunnen ze niet legitiem namens mij en
anderen spreken. Hoeveel anderen? Zij die zich ergeren aan de traagheid van
uitvoering? Zou men daar niet eens een open bevraging over doen. En wie draagt
er verantwoordelijkheid voor?
VLD,
CD&V en SP-a zaten in de Vlaamse regering toen die besloot de
Brownfieldconvenant af te sluiten. Het was mevrouw Patricia Ceysens de net voor
het overgaan tot lopende zaken van de Vlaamse regering het besluit erdoor kreeg
dat Uplace de brownfieldconvenant kreeg toegewezen. Toen al zat er een adder
onder het gras, want de regering zegde toe dat alle nodige vergunningen zouden
toegekend worden die nodig waren om het project uit te voeren. De sanering van
de vervuilde gronden had meer om het lijf dan verwacht, maar geen partij
piepte. Pas toen de bouw- en anderen vergunningen aangevraagd werden, gingen
sommigen in protestmodus. Alles bij elkaar vroeg - en vraagt - men
contractbreuk vanwege de Vlaamse regering zonder zich om de kosten van zo een
contractbreuk te bekreunen. Dat Groen tegen dit project voluit kan gaan,
begrijpt eenieder, maar dat de SP-a en VLD zo van hun voeten maken - excusez le
mot - kan er bij mij niet door. Het project was bekend voor de regering de
convenant gunde en dus ligt het aan de
toenmalige excellenties om er verantwoordelijkheid voor op te nemen.
Mag
men dan niet terugkomen op gegunde contracten? Wellicht wel, maar die zouden
dan al deels vervat moeten zijn in het contract middels verbrekingsclausules,
wat ook het geval blijkt. Vervolgens moet de overheid die de zaak op zich
genomen heeft de gunning te wijzigen onderhandelen, wat ook gebeurde. Maar wie
zal het bedrijf vergoeden voor de gemaakte kosten? Juist, de belastingbetaler.
Voor zover ik het heb begrepen zou een groot deel van de winkels in het complex
niet zo vaak terug gevonden worden in de winkelstraten. Want Unizo heeft een
punt als het vreest voor de zelfstandige winkels, die door de grote spelers
voortdurend op achterstand gespeeld worden, wat nu ook in de winkelstraten het
geval is of aan de vele winkelboulevards aan de invalswegen van onze steden. .
Willen
wij als burgers het gelag betalen? Zal men nog brownfieldconvenanten kunnen
gunnen om tegen een redelijke prijs voor de gemeenschap historisch vervuilde
terreinen te saneren? Want dat dit nodig is, blijkt overal. Maar dat men dan
als overheid een betrouwbare partner moet zijn, mag men niet uit het oog
verliezen. Ik heb het wel gehad met de SP-a, VLD en CD&V die eerst
enthousiast zijn over grote projecten en vervolgens de kar keren. Mag men Guido
Gezelle in herinnering brengen:
"Denk aleer gij doende
zijt en doende denkt dan nog"
Politici
zijn vaak zozeer bezig met het winnen van de volksgunst dat het inhoudelijke,
het project zelf al eens uit het oog verloren raakt. Als dus minister-president
Geert Bourgeois meent dat hij de convenant met Uplace zo veel als mogelijk wil
nakomen, wat hem nu dus door Bart Sturtewagen wordt kwalijk genomen, een
commentator die voordien de belangen van zelfstandig ondernemers niet zo heftig
heeft verdedigt. Bourgeois wil immers vermijden dat de Vlaamse overheid als
onbetrouwbaar te boek gaat staan, iets waar zijn collegae niet zo om lijken te
malen.
Het
politieke debat, ook over de verdeling van de lasten in het kader van het
klimaatplan dat België was overeengekomen in 2009 binnen de Europese
inspanningen om de klimaatverandering in toom te houden, laat zien dat politici
graag bezig zijn de juiste toon te vinden en vervolgens vergeten wat ze eerder
hebben gezegd of gedaan. Hier blijkt dat de doelstelling om de temperatuur niet
hoger dan 2 °C zal oplopen in zekere zin alle andere zinnige overwegingen in
het gedrang brengt. Dat we minder fosiel moeten verstoken, spreekt voor zich,
maar dat moeten we doen omdat het zo hoort. Hoe we "Het Zuiden"
daarbij uit de nood kunnen helpen, moet ook onderzocht. Premier Modi van India
vond dat hij namens de landen op weg naar ontwikkeling mocht eisen dat ze nog
veertig, vijftig zestig jaar mogen blijven werken met fossiele brandstoffen,
kan ik deels wel begrijpen, al is India al lang niet meer een land in
ontwikkeling.
Zetten
we ons land te schande? Het klonk in het federale parlement en ik bedacht me
dat de Bende van Nijvel, CCC en de corruptieschandalen zoals Agusta toch ook
wel een en ander bevlekt hadden. Er is in dit land een eigenaardige reflex te
roepen dat als er geen akkoord komt, het dit wel aan Vlaanderen moet liggen -
wat wel eens het geval is - maar dus vooral aan een partij. De opzet van het
klimaatbeleid bestaat erin oude technologie opzij te schuiven - maar tegelijk
zegt Groen onvervaard dat ze ook tegen ggo-technologie zijn en dat zou precies
zowel op het vlak van voedselveiligheid, zowel inzake kwaliteit als kwantiteit
een uitkomst kunnen bieden - maar soms krijgt een toeschouwer de indruk dat men
een hele samenleving wil opdoeken. Fossiele brandstoffen dienen ook om plastics
te maken en in de farmacie hebben ze ook hun betekenis. Nu is Antwerpen een
wereldhaven, maar ook een industriegebied waar de petrochemie zeer is
uitgebouwd. Voor zover ik het kon begrijpen blinkt die petrochemie uit inzake
"Best available practices". Maar zoals de minister-president het
stelde, Wallonië heeft het geluk dat
een belangrijk staalbedrijf, een vestiging van Arcelor-Mittal gesloten werd.
Geluk inzake klimaatdoelstellingen, maar niet inzake werkgelegenheid.
Misschien
redeneer ik nogal oneigentijds, maar het komt me voor dat men het nodige moet
doen om CO²-uitstoot te beperken en daar mogen best dwingende afspraken gemaakt
worden. Maar ik denk dat we tegelijk moeten kijken naar hoe met elkaar, niet
enkel in West-Europa en de Atlantische ruimte maar mondiaal en kijken hoe we
omstandigheden voor mensen in Afrika kunnen verbeteren. Dan zal het ook wel
gaan over een cultuuromslag, bij ons en daarginds, maar we moeten dan wel
vermijden dat die brave mensen niet opnieuw paternalistisch bejegend worden in
een neokoloniale context. En toch, we zijn dan nog niet klaar, want de vraag
moet onderzocht hoe verantwoord ouderschap kan bevorderd worden. Dan zijn niet
alleen islamitische overwegingen een probleem, met name dat men niets mag doen
om de procreatie tegen te gaan, maar ook evangelisten. Intussen heeft de Paus
hier wel al een nieuwe stap gezet, dat we niet moeten/mogen kweken als
konijnen. Nu nog Humanae vitae herroepen en een pleidooi opzetten waarin
aanvaardbare praktijken als de pil en het condoom positief worden voorgesteld.
De kerk heeft immers nog wel aanhang in andere delen van de wereld, met grote
bevolkingsgroei en dat gaat ook mee het verbruik van fossiele brandstoffen
bevorderen.
Dat
gezegd en geschreven hebbende, vraag ik me toch af in welke mate we die
controledrift ontwikkelen, vaak op aangeven van experten die een eigen agenda
hebben. Want er is bijvoorbeeld ook het probleem van fijn stof,dat inderdaad
gevolgen heeft voor onze gezondheid. Maar tegelijk wordt triomfantelijk gezegd
dat we ouder dan ooit worden, want kinderen die vandaag geboren worden hebben
een levensverwachting van 83,4 voor meisjes en 79,9 voor jongens. Spannend
toch. Toen ik geboren werd, was het nog van belang dat we volwassen worden
zouden - wat niet geheel is gelukt - zodat ik verwonderd opkeek toen we op
college over bevolkingspiramides en levensverwachting leerden. Voor sommigen
onder ons had dat geen betekenis, bijna 80 jaar te zullen worden, maar met de
jaren veranderde het perspectief. En toch, moet ik zeggen dat die
levensverwachting bij oudere mensen vandaag, boven 85 vaak niet in het geding
was: ze leefden goed, lange tijd ook zorgeloos en blijven lang fit, alert,
tegenwoordig van geest.
Wat
ik bedoel is dit: we moeten zien niet zo fatalistisch om te gaan met de dingen,
met productiemiddelen en met levensverwachting, want dan wordt iets verdinglijkt,
dat altijd onvatbaar zal blijven, namelijk levensvreugde en het genoegen te
leven. Het gaat er dus niet om dat we voortdurend met mogelijke (persoonlijke)
rampen omspringen, maar proberen er iets van te bakken, van het leven, ook voor
onszelf, maar ook gedeeld met anderen.
Ook
de overheid, de regering moet niet altijd aangespoord worden om fouten van het
beleid te herzien. De brownfieldconvenanten zijn een nuttig instrument. En een
nieuwe oeververbinding in Antwerpen, Oosterweel moet men niet herzien, want de
parameters die Steve Stevaert en Mieke Vogels deed dansen rond de maquette liet
dansen, zijn niet veranderd, wel zijn er slagvaardige actievoerders, die zonder
meer de competentie van plannenmakers, ingenieurs te grabbel gooien, terwijl
die vele plannen wel hun betekenis hebben.
Ik denk daarom, als burger dat ik nog maar eens bedenkingen te berde
moet brengen. Burgeractivisme is nuttig, kan wenselijk zijn, maar het mag niet
zomaar gevolgd worden. Als politici als eens falen, dan ook burgeractivisten.
Of zoals Tinneke Beeckman vaststelt, men kan niet zomaar zeggen dat een
bewering onwaar is omdat men dat wil. Waarheid is soms moeilijk te onderkennen,
maar ik kan dus kritisch zijn tegen experten die me de eeuwige jeugd
voorspiegelen - wat ik niet per se wil - maar tegelijk ook menen dat de
ingenieurs van BAM, die Antwerpen opnieuw mobiel wilden maken, meer en beter
mobiel, ten onrechte zelfs door commentatoren in de pers zijn verguisd. 12 jaar
later is dat nog altijd een schande.
Bart
Sturtewagen schreef dat de minister-president zou vereenzamen, maar met alle
respect voor Willem-Frederik Schiltz en met wat minder achting voor Gwendolyn
Rutten, moet ik zeggen dat het een goedkope truuk was om van het Vragenuurtje
in het Vlaams Parlement gebruik te maken om te zeuren over het uitblijven van
een klimaatakkoord tussen de Belgische overheden onderling. Natuurlijk is dat
uitblijven kwalijk - omdat er geld ligt te wachten en omdat het een boete kan
opleveren - maar de onderhandelingen werden niet gevoerd op het dossier, maar
wel communautair. En ja, de Vlaamse regering moet de belangen van de Vlamingen
behartigen, hoe complex dat ook is. Net dat laatste maakt het moeilijk zomaar
alles af te wegen. Tony Judt hanteerde als historicus en commentator de
gedachten dat als de feiten veranderen, hij de zaak opnieuw diende te herzien,
zoals John Meynard Keynes zou hebben laten optekenen. En toch, ook als de
feiten veranderen, kan het vasthouden aan een voornemen aangewezen zijn,
eventueel aangepast aan nieuwe omstandigheden. Duidelijk is dat dus niet, maar
het kan ook moeilijk anders.
Bart
Haers
Reacties
Een reactie posten