vasthoudendheid van een Minister-president



Dezer Dagen

Pacta sunt servanda
Discussies zonder einde


Zou het er zo uitzien? Uplace? En hoe zou
het binnen zijn. Iedereen die de convenant
ondertekende, kan Bart Verhaeghe zeggen,
ondertekende doet vijf jaar later, doet nu
moeilijk. Ondernemen wordt zo wel
moeilijk. 
De commentator in DS zegt over zowel Oosterweel als het project van U-place op een verlaten industriële site in Machelen bij Brussel, die zwaar vervuld was geweest omdat beide projecten voorbijgestreefd zijn en dat voortschrijdend inzicht ons ertoe brengen moet deze projecten op te geven. Hela daar, mijnheer Bart Sturtewagen, bent u niet voor ordentelijk bestuur en voor rechtszekerheid. Maar waarom zou de idee voorbijgestreefd zijn dat brownfields niet door de overheid gesaneerd hoeven te worden maar in een ruil voor later gebruik door ondernemers gezuiverd worden van historische vervuiling, vooropgesteld dat de historische vervuiler niet meer aan te spreken valt? En wat Oosterweel betreft, vraag ik mij af of er werkelijk van voortschrijdend inzicht sprake kan zijn.

Men kan de discussie uitbreiden naar onderwijs, naar de vraag of en hoe de overheid zich moet inlaten met discriminatie en racisme in de samenleving. Voor u steigert, ik pleit niet voor racisme en evenmin voor discriminatie, maar als men ziet hoe we om de zoveel tijd verteld worden dat racisme erg is en discriminatie verwerpelijk, maar dat je op de metro in Brussel of in ergens anders soms door groepjes jongeren lastig gevallen kan worden, dan zal men zich afvragen hoe het zover is kunnen komen? Dat we zelf wel eens fout parkeren omdat we geen tijd hebben en ons op de rijweg parkeren, mag men niet ontkennen, maar het geeft weer dat we de straat, de parkeerplaats voor onze deur ook een beetje van ons is, waardoor we ons ergeren als het plaatjes bij thuiskomst bezet blijkt en dan ons maar even op de stoep zetten of op de rijweg, kan velen hinderen en dat verkeersgedrag - van onszelf - zien we niet als een fout.

De overheid heeft rond 1992 al vastgesteld dat de halve Ring rond Antwerpen niet voldeed en voortdurend dichtslibde. Voormalig gouverneur van de provincie Antwerpen Camille Paulus begon van 1996 publiek te ijveren voor het project en het was de paarsgroene regering Dewael die de zaak definitieve besloot door een beheersinstelling, BAM, op te richten om de het complexe vraagstuk van de Antwerpse mobiliteit met doordachte ondernemingen aan te pakken en Oosterweel is belangrijk, maar niet geisoleerd. Wat mij dus stoort bij actiegroepen is dat ze voortdurend drogredenen aanvoeren, de ingenieurs voor onbenullen houden en het publiek opzadelen met een gevoel van schaamte en vooral wrevel. Zegt Bart Sturtewagen dat het project voorbijgestreefd is, dan zeg ik dat er nog altijd eindeloze files blijven op de halve ring die de stad nu rijk is, wat vele nadelige gevolgen met zich brengt. Noch Bart Sturtewagen noch Straten-generaal drukken mijn verwachten uit en dus kunnen ze niet legitiem namens mij en anderen spreken. Hoeveel anderen? Zij die zich ergeren aan de traagheid van uitvoering? Zou men daar niet eens een open bevraging over doen. En wie draagt er verantwoordelijkheid voor?

VLD, CD&V en SP-a zaten in de Vlaamse regering toen die besloot de Brownfieldconvenant af te sluiten. Het was mevrouw Patricia Ceysens de net voor het overgaan tot lopende zaken van de Vlaamse regering het besluit erdoor kreeg dat Uplace de brownfieldconvenant kreeg toegewezen. Toen al zat er een adder onder het gras, want de regering zegde toe dat alle nodige vergunningen zouden toegekend worden die nodig waren om het project uit te voeren. De sanering van de vervuilde gronden had meer om het lijf dan verwacht, maar geen partij piepte. Pas toen de bouw- en anderen vergunningen aangevraagd werden, gingen sommigen in protestmodus. Alles bij elkaar vroeg - en vraagt - men contractbreuk vanwege de Vlaamse regering zonder zich om de kosten van zo een contractbreuk te bekreunen. Dat Groen tegen dit project voluit kan gaan, begrijpt eenieder, maar dat de SP-a en VLD zo van hun voeten maken - excusez le mot - kan er bij mij niet door. Het project was bekend voor de regering de convenant  gunde en dus ligt het aan de toenmalige excellenties om er verantwoordelijkheid voor op te nemen.

Mag men dan niet terugkomen op gegunde contracten? Wellicht wel, maar die zouden dan al deels vervat moeten zijn in het contract middels verbrekingsclausules, wat ook het geval blijkt. Vervolgens moet de overheid die de zaak op zich genomen heeft de gunning te wijzigen onderhandelen, wat ook gebeurde. Maar wie zal het bedrijf vergoeden voor de gemaakte kosten? Juist, de belastingbetaler. Voor zover ik het heb begrepen zou een groot deel van de winkels in het complex niet zo vaak terug gevonden worden in de winkelstraten. Want Unizo heeft een punt als het vreest voor de zelfstandige winkels, die door de grote spelers voortdurend op achterstand gespeeld worden, wat nu ook in de winkelstraten het geval is of aan de vele winkelboulevards aan de invalswegen van onze steden. .

Willen wij als burgers het gelag betalen? Zal men nog brownfieldconvenanten kunnen gunnen om tegen een redelijke prijs voor de gemeenschap historisch vervuilde terreinen te saneren? Want dat dit nodig is, blijkt overal. Maar dat men dan als overheid een betrouwbare partner moet zijn, mag men niet uit het oog verliezen. Ik heb het wel gehad met de SP-a, VLD en CD&V die eerst enthousiast zijn over grote projecten en vervolgens de kar keren. Mag men Guido Gezelle in herinnering brengen:

"Denk aleer gij doende zijt en doende denkt dan nog"

Politici zijn vaak zozeer bezig met het winnen van de volksgunst dat het inhoudelijke, het project zelf al eens uit het oog verloren raakt. Als dus minister-president Geert Bourgeois meent dat hij de convenant met Uplace zo veel als mogelijk wil nakomen, wat hem nu dus door Bart Sturtewagen wordt kwalijk genomen, een commentator die voordien de belangen van zelfstandig ondernemers niet zo heftig heeft verdedigt. Bourgeois wil immers vermijden dat de Vlaamse overheid als onbetrouwbaar te boek gaat staan, iets waar zijn collegae niet zo om lijken te malen.

Het politieke debat, ook over de verdeling van de lasten in het kader van het klimaatplan dat België was overeengekomen in 2009 binnen de Europese inspanningen om de klimaatverandering in toom te houden, laat zien dat politici graag bezig zijn de juiste toon te vinden en vervolgens vergeten wat ze eerder hebben gezegd of gedaan. Hier blijkt dat de doelstelling om de temperatuur niet hoger dan 2 °C zal oplopen in zekere zin alle andere zinnige overwegingen in het gedrang brengt. Dat we minder fosiel moeten verstoken, spreekt voor zich, maar dat moeten we doen omdat het zo hoort. Hoe we "Het Zuiden" daarbij uit de nood kunnen helpen, moet ook onderzocht. Premier Modi van India vond dat hij namens de landen op weg naar ontwikkeling mocht eisen dat ze nog veertig, vijftig zestig jaar mogen blijven werken met fossiele brandstoffen, kan ik deels wel begrijpen, al is India al lang niet meer een land in ontwikkeling.

Zetten we ons land te schande? Het klonk in het federale parlement en ik bedacht me dat de Bende van Nijvel, CCC en de corruptieschandalen zoals Agusta toch ook wel een en ander bevlekt hadden. Er is in dit land een eigenaardige reflex te roepen dat als er geen akkoord komt, het dit wel aan Vlaanderen moet liggen - wat wel eens het geval is - maar dus vooral aan een partij. De opzet van het klimaatbeleid bestaat erin oude technologie opzij te schuiven - maar tegelijk zegt Groen onvervaard dat ze ook tegen ggo-technologie zijn en dat zou precies zowel op het vlak van voedselveiligheid, zowel inzake kwaliteit als kwantiteit een uitkomst kunnen bieden - maar soms krijgt een toeschouwer de indruk dat men een hele samenleving wil opdoeken. Fossiele brandstoffen dienen ook om plastics te maken en in de farmacie hebben ze ook hun betekenis. Nu is Antwerpen een wereldhaven, maar ook een industriegebied waar de petrochemie zeer is uitgebouwd. Voor zover ik het kon begrijpen blinkt die petrochemie uit inzake "Best available practices". Maar zoals de minister-president het stelde, Wallonië heeft het geluk dat een belangrijk staalbedrijf, een vestiging van Arcelor-Mittal gesloten werd. Geluk inzake klimaatdoelstellingen, maar niet inzake werkgelegenheid.

Misschien redeneer ik nogal oneigentijds, maar het komt me voor dat men het nodige moet doen om CO²-uitstoot te beperken en daar mogen best dwingende afspraken gemaakt worden. Maar ik denk dat we tegelijk moeten kijken naar hoe met elkaar, niet enkel in West-Europa en de Atlantische ruimte maar mondiaal en kijken hoe we omstandigheden voor mensen in Afrika kunnen verbeteren. Dan zal het ook wel gaan over een cultuuromslag, bij ons en daarginds, maar we moeten dan wel vermijden dat die brave mensen niet opnieuw paternalistisch bejegend worden in een neokoloniale context. En toch, we zijn dan nog niet klaar, want de vraag moet onderzocht hoe verantwoord ouderschap kan bevorderd worden. Dan zijn niet alleen islamitische overwegingen een probleem, met name dat men niets mag doen om de procreatie tegen te gaan, maar ook evangelisten. Intussen heeft de Paus hier wel al een nieuwe stap gezet, dat we niet moeten/mogen kweken als konijnen. Nu nog Humanae vitae herroepen en een pleidooi opzetten waarin aanvaardbare praktijken als de pil en het condoom positief worden voorgesteld. De kerk heeft immers nog wel aanhang in andere delen van de wereld, met grote bevolkingsgroei en dat gaat ook mee het verbruik van fossiele brandstoffen bevorderen.

Dat gezegd en geschreven hebbende, vraag ik me toch af in welke mate we die controledrift ontwikkelen, vaak op aangeven van experten die een eigen agenda hebben. Want er is bijvoorbeeld ook het probleem van fijn stof,dat inderdaad gevolgen heeft voor onze gezondheid. Maar tegelijk wordt triomfantelijk gezegd dat we ouder dan ooit worden, want kinderen die vandaag geboren worden hebben een levensverwachting van 83,4 voor meisjes en 79,9 voor jongens. Spannend toch. Toen ik geboren werd, was het nog van belang dat we volwassen worden zouden - wat niet geheel is gelukt - zodat ik verwonderd opkeek toen we op college over bevolkingspiramides en levensverwachting leerden. Voor sommigen onder ons had dat geen betekenis, bijna 80 jaar te zullen worden, maar met de jaren veranderde het perspectief. En toch, moet ik zeggen dat die levensverwachting bij oudere mensen vandaag, boven 85 vaak niet in het geding was: ze leefden goed, lange tijd ook zorgeloos en blijven lang fit, alert, tegenwoordig van geest.

Wat ik bedoel is dit: we moeten zien niet zo fatalistisch om te gaan met de dingen, met productiemiddelen en met levensverwachting, want dan wordt iets verdinglijkt, dat altijd onvatbaar zal blijven, namelijk levensvreugde en het genoegen te leven. Het gaat er dus niet om dat we voortdurend met mogelijke (persoonlijke) rampen omspringen, maar proberen er iets van te bakken, van het leven, ook voor onszelf, maar ook gedeeld met anderen.

Ook de overheid, de regering moet niet altijd aangespoord worden om fouten van het beleid te herzien. De brownfieldconvenanten zijn een nuttig instrument. En een nieuwe oeververbinding in Antwerpen, Oosterweel moet men niet herzien, want de parameters die Steve Stevaert en Mieke Vogels deed dansen rond de maquette liet dansen, zijn niet veranderd, wel zijn er slagvaardige actievoerders, die zonder meer de competentie van plannenmakers, ingenieurs te grabbel gooien, terwijl die vele plannen wel hun betekenis hebben.  Ik denk daarom, als burger dat ik nog maar eens bedenkingen te berde moet brengen. Burgeractivisme is nuttig, kan wenselijk zijn, maar het mag niet zomaar gevolgd worden. Als politici als eens falen, dan ook burgeractivisten. Of zoals Tinneke Beeckman vaststelt, men kan niet zomaar zeggen dat een bewering onwaar is omdat men dat wil. Waarheid is soms moeilijk te onderkennen, maar ik kan dus kritisch zijn tegen experten die me de eeuwige jeugd voorspiegelen - wat ik niet per se wil - maar tegelijk ook menen dat de ingenieurs van BAM, die Antwerpen opnieuw mobiel wilden maken, meer en beter mobiel, ten onrechte zelfs door commentatoren in de pers zijn verguisd. 12 jaar later is dat nog altijd een schande.

Bart Sturtewagen schreef dat de minister-president zou vereenzamen, maar met alle respect voor  Willem-Frederik Schiltz en met wat minder achting voor Gwendolyn Rutten, moet ik zeggen dat het een goedkope truuk was om van het Vragenuurtje in het Vlaams Parlement gebruik te maken om te zeuren over het uitblijven van een klimaatakkoord tussen de Belgische overheden onderling. Natuurlijk is dat uitblijven kwalijk - omdat er geld ligt te wachten en omdat het een boete kan opleveren - maar de onderhandelingen werden niet gevoerd op het dossier, maar wel communautair. En ja, de Vlaamse regering moet de belangen van de Vlamingen behartigen, hoe complex dat ook is. Net dat laatste maakt het moeilijk zomaar alles af te wegen. Tony Judt hanteerde als historicus en commentator de gedachten dat als de feiten veranderen, hij de zaak opnieuw diende te herzien, zoals John Meynard Keynes zou hebben laten optekenen. En toch, ook als de feiten veranderen, kan het vasthouden aan een voornemen aangewezen zijn, eventueel aangepast aan nieuwe omstandigheden. Duidelijk is dat dus niet, maar het kan ook moeilijk anders.

Bart Haers

  

Reacties

Populaire posts