Waarom CETA goed kan zijn
Dezer dagen
(Geschokt) Vertrouwen?
Kritische zin en wantrouwen
Paul
Magnette haalt uit naar CETA en naar bepaalde beschikkingen, omdat hij meent
dat hij daardoor als Waals minister-president geen kans meer zou hebben beleid
te voeren. In feite kon CETA en TTIP er maar komen omdat we in Europa al enige
tijd doende zijn producten te omschrijven en stevige standaarden te hanteren.
Dat er grote spelers zijn die proberen hun marktpositie te versterken is geen
geheim en dat de overheden, ook de Europese daarbij vaak arbitrage ten behoeve
van consumenten en kleinere bedrijven verrichten, raakt geheel ondergesneeuwd.
CETA staat niet in verhouding tot wat makelaars in koffie en meubelbedrijven
doen.
Canada
heeft net als Europa een gematigd liberaal staatsbestel en de normen inzake
arbeid, volksgezondheid, milieu zelfs lopen niet zo ver uit elkaar, Canada
deelt met Europa een cultuur die ook nu nog goed stand houdt. Maar tegelijk is
de wereldeconomie een alomvattend systeem geworden, waardoor wij wel eens
enkele voordelen zouden kunnen verliezen. Net een nieuwsoortig Handelsverdrag
kan die pil vergulden, meer ook niet.
Ook
in CETA zelf is iets ingeslopen dat onze instellingen de laatste decennia voor
problemen stelt. Niet het feit dat u en ik kritisch kijken naar wat zij doen,
maar dat zij a priori tot foute conclusies zouden komen, conclusies die de
sterke versterken en de zwakke... zorgt voor een wantrouwen dat bijvoorbeeld
bij rechtbanken wel kan voorkomen, maar niet a priori het geval is - de
praktijk laat zien dat wie recht in de schoenen staat het pleit ook kan winnen[i].
Het hangt er maar vanaf wat men met "zwak" bedoelt en wie zich
"zwak" noemt. Den Donald (Trump) noemt zich ook graag slachtoffer van
Washington, maar wie daar zomaar geloof aan hecht, moet later niet komen
klagen.
CETA
stond al langer op het programma en er werd, zoals dat gaat in goed vertrouwen
over onderhandeld en wellicht werd er vanwege onderhandelaars met de
uiteindelijke beslissers teruggekoppeld, maar zulke onderhandelingen gebeuren
niet op straat, wil men ergens uitkomen. Zeuren over achterkamertjes blijkt dan
ook hypocriet. Het probleem bestaat hierin dat we wel moeten erkennen dat er
altijd belangen gemoeid zijn, waarbij de ene protectionisme vraagt en de andere
juist wegnemen van belemmeringen.
Bekijkt
men de werkzaamheden van de WTO, Wereldhandelsorganisatie en andere
instellingen waar men protectionisme probeert te vervangen door open
handelsruimten, dan zal men zich wel afvragen waarom er dan nog afzonderlijke
handelsverdragen nodig zijn, maar die bilaterale aanpak blijft ook gunstige
effecten ressorteren. Alleen is bij CETA de EU aan zet en niet elk van de 28
(27) lidstaten. Dat die lidstaten unaniem moeten onderschrijven wat de EU
bereikt heeft, was niet per se vereist en dat in België daarom de deelstaten
mogen meespreken is al helemaal niet verwacht geweest. Waarom Groen zonder meer
CETA verwerpt, blijft niet hangen, behalve dan dat Groen ECOLO volgt en die
moeten wel mee met de PS, die een binnenlandse kwestie wil regelen. Wel brengen
zij zonder meer kritiek op het akkoord, in de wetenschap dat maar weinig mensen
de in & outs ervan kennen. Het feit dat de media er ook niet veel toe
bijgedragen heeft, de brede media opdat wij goed geinformeerd zouden kunnen
oordelen.
Het
probleem met CETA blijkt te zijn dat wij, u en ik menen dat zo een arbitrage-instantie
alleen in het voordeel van de grote spelers zal oordelen, maar de staten zijn
ook betrokken en bovendien is er nu ook een beroepsinstantie voorzien. Wie nu
kan zeggen waarover de arbitrage mag gaan, mag het zeggen, maar het gaat dus
niet over gewone meningsverschillen, alleen over zaken waar een bedrijf de
waarde van een investering bedreigd ziet door nieuw beleid van een nationale
regering. en ja, ze dienen bezwaren in maar of die gehonoreerd zullen worden.
Hoe
zal dat uitpakken? Voor wie zal dat nadelig uitpakken? Wie plukt de vruchten?
Daarover valt momenteel niet zo heel veel te vertellen maar als een regering
banken wil nationaliseren of olieraffinaderijen, zal dat binnen CETA door een
arbitragecommissie geregeld moeten worden. Geldt dat ook voor nieuw beleid
inzake voeding of landbouw?
Maar
wat zouden de baten kunnen zijn? Daarover hoort men niet zo heel veel en daar
was het om te doen. Er zijn de onmiddellijke voordelen voor uitvoerders, in
Vlaanderen goed voor 1,6 miljard euro, Wallonië voert 160 miljoen aan goederen
en diensten uit. Over de invoer uit Canada hoort men nog minder maar de data
zijn beschikbaar[ii].
We hebben de gewoonte in economie om te gaan met grote getallen, maar doorgaans
blijkt de dynamiek belangrijker en wat reëel gepresteerd wordt van groter
gewicht, of nog, elke euro moet verdiend worden en ook de handelsbalans is een
conglomeraat van vele activiteiten en beslissingen.
Wie
dus over handelsbetrekkingen tussen Europa en Canada wil spreken, zal zich dus
best afvragen wat de bedoeling van de intensivering via het nieuwe
handelsakkoord kan zijn en wat de drijvende kracht is achter het verhaal. De
vaststelling dat China in de wereldhandel steeds sterker wordt en dat het land
klaar is om volwaardig deel te nemen aan de open en vrije markt, zal het
toelaten haar producten nog goedkoper op de wereldmarkt te gooien. Voor de
productie van grondstoffen, basisproducten als staal en zelfs eindproducten kan
de Chinese productie veel industrie ten onzent ondermijnen en dus
werkgelegenheid op de helling zetten. Ook TTIP maakt deel uit van die
bezorgdheid, waarbij opvalt dat bij beide onderhandelingen de zorg om de
gevolgen van ongeremde globalisatie aan de basis ligt van deze
handelsakkoorden, zien tegenstanders er vooral een nieuwe stap in dat proces
in. Heeft men dan niet goed uitgelegd? Wat viel er uit te leggen, als men deze
overwegingen al voor 2008 kon lezen en onder meer Angela Merkel pleitte voor zo
een trans-Atlantische handelsruimte.
Tra
Zekerheid
kan niemand bieden en de vruchten van het beleid, van deze akkoorden zullen
moeten blijken, maar men kan ook maar best eens om zich heen kijken: het hout
dat Canada wint in bossen in British Columbia en Alberta wordt zo duurzaam als
mogelijk geproduceerd, dat wil onder meer zeggen dat er nieuwe aanplantingen
komen en dat men het boreale woud maar ook de wouden in het meer gematigde deel
blijven indrukwekkend. Natuurlijk heeft de mens en zeker de Europeaan van de
natuurlijke rijkdommen zoveel mogelijk willen profiteren maar toch blijft het
woud in Canada behoorlijk beschermd.
Het
blijft opvallend dat we er maar niet uitkomen of menselijke activiteit
überhaupt kan zonder schade toe te brengen aan de natuur en hoe we een en ander
toch in evenwicht kunnen brengen. Uitgebreide ecosystemen beschermen, zoals
Alexander von Humboldt al had begrepen, blijft belangrijker dan species
beschermen, al weten sommige in een menselijke biotoop als steden wel te
overleven door zich aan te passen, zoals de vos, de meeuw en kauwen. Kleinere
vogelsoorten hebben er wel onder te lijden.
Toch
zal men dat niet via CETA kunnen regelen, want de kwestie blijft dat we onze doelstellingen
over economie en handel enerzijds, welbevinden en milieubeheer anderzijds niet
zomaar onder een noemer kunnen brengen. Duurzaamheid vormt ertoe een stevige
aanzet, vertelt men mij, maar het gaat erom dat we in onze vrij goed geregelde
samenleving veel hebben kunnen bereiken, zoals het verbod vogels te vangen met
netten die hen geen kans op ontsnappen geven. Ook inzake herstel van de
rivieren en beken hebben we de afgelopen veertig jaar veel bereikt, maar
uiteraard zijn we er nog niet en daar verschillen activisten en anderen van
mening. Natuurlijk zal men verhinderen dat woonwijken nog rechtstreeks lozen in
beken, laat staan dat fabrieken zich dat nog mogen veroorloven. Het is dus van
belang dat we de goede dingen doen, maar dat staat zowel voor ons als voor
Canada los van die handelsakkoorden, maar het gaat wel om een
gemeenschappelijke zorg.
Sinds
de negentiende eeuw hebben in de VSA en Canada natuuronderzoekers ook de taak
op zich genomen de natuur niet meer dan nodig te vernietigen, reservaten op te
zetten die grote ecosystemen beschermen tegen landbouw, grondstoffenwinning of
recreatie. Het is dan wel niet zo dat landbouw altijd schadelijk is, de
toepassing van technologie, zoals in de jaren 1930, toen stofstormen de Midwest
hebben geteisterd heeft laten zien dat ondoelmatig gebruik van machines of
ondoordacht gebruik grote gevolgen had: erosie en verlies aan vruchtbaarheid.
Is
het voldoende natuurreservaten aan te leggen? Men kan verwijzen naar
biotechnologie en de inzet van GGO en dan blijkt het moeilijk tot
overeenstemming te komen over de vraag of we die in de vrije natuur mogen
aanwenden, maar wel voor eugenese. Het gebruik van hormonen in de veeteelt
vormt voor Europeanen een groot probleem, maar in Europa blijft men overdreven
veel antibiotica aanwenden, al legt men dat niet zo duidelijk uit.
Ik
denk dat het nuttig is bij de waardering voor CETA dus een hoop overwegingen te
laten wegen en dat het moeilijk is daarbij tot een niet controversiële
conclusie te komen, want afhankelijk van de criteria zal men bepaalde
conclusies naar voor schuiven. Geopolitieke overwegingen lijken bij de
afwijzing nauwelijks mee te spelen. Kwesties als consumentenrechten en in het
bijzonder volksgezondheid lijken mee te spelen, maar of men de juiste
benadering aanwendt, heb ik nog niet kunnen vaststellen. Discussies over de
prijzen van kankergeneesmiddelen, zoals er deze week een aan de orde was, de
prijs voor de patiënt en die voor de sociale zekerheid, de winsten voor de
producenten - die het product vaak zelf niet ontwikkeld hebben - kunnen en
moeten gevoerd worden. Maar of dat via CETA en TTIP geregeld kan worden, blijft
nog de vraag, want hier komen ethische vragen aan de orde en of men het
onderzoek kan financieren en vervolgens nog eens zwaar betalen voor de
resultaten. Wie hier onmiddellijk een antwoord klaar heeft, mag het zeggen,
maar mij komt het voor dat dit niet zo eenvoudig is. Wat is rechtmatige winst?
Men
kan dus een en ander op CETA aanmerken, maar of we het daarom zomaar
afschieten, zoals Paul Magnette, Minister-president van de Waalse
gewestregering, blijft nog maar de vraag. De zaak is dat per slot van saldo de
werkgelegenheid van dat gewest nog steeds laag is, dat men zich als partner
weinig loyaal opstelt en aan het einde van de rit, zal vooral de arbeider in
Ath of Charleroi die nog maar eens de dupe is, redenen hebben om te klagen,
maar die zal misschien toch voor Magnette blijven kiezen.
Dat
men over CETA een debat heeft opgezet kan een goede zaak zijn, alleen heeft men
de hele tijd met de mogelijk negatieve aspecten ervan uitgepakt. Burgers
vertrouwen die arbitrage niet en vergeten dat het merendeel van de conflicten
toch via de gewone rechtbanken zullen verlopen. Het debat laat vooral zien hoe
verhard de toon is en hoe we voortdurend redenen vinden om de overheid vooral
te wantrouwen en ook de spelers van grote bedrijven, met uitzondering van Steve
Jobs en dat lijkt mij niet redelijk. Hebben we de indruk dat het debat niet
gevoerd werd, dan moet gezegd dat de media vaak maar dossiers aankaarten als er
veel protest komt. Die activisten kunnen nooit fout handelen, zo lijkt het en
dat steekt.
Bart
Haers
[i]
Men kan dit naïef noemen, beweren dat mensen bij de rechtbank recht vinden,
maar er is een verschil tussen strafrechtzaken en kwestie voor burgerlijke
rechtbanken. Wie niet ziet dat rechters in die burgerlijke zaken vaak
onafhankelijk en zonder aanziens des persoons weet te oordelen, zal dat toch
moeten aantonen. Hoe is nog een andere vraag. Huurconflicten, erfeniskwesties,
echtscheidingszaken roepen grote emoties op en wie zich benadeeld voelt zal dat
wellicht ontkennen, maar stellen dat de rechter zomaar en zonder goede
afwegingen tot besluiten komt, kan men niet zomaar beweren. Toch leeft het
wantrouwen zeer sterk.
[ii] http://www.abh-ace.be/sites/default/files/Bilateral_notes/August1_2015/20150923_-_notes_canada_-_nl_-_bat-web_-_ld.pdf
Reacties
Een reactie posten