Oorlog, kussen van de dood, een kus van hoop

APM

^{Koude voor de poorten van Petersburg}

Neen, zij zijn geen helden meer

Want hun lot is dat der overwonnenen

Zij waren gewoon ten strijde getrokken

Voerden oorlog ten behoeve van vreemde belangen

Ik weet het wel, soldaten vechten omdat het

Op hun dagorder staat

En des avonds krijgt de een

Een eervolle vermelding,

De ander krijgt arrest, de kogel wegens defaitisme

Wij hoorden over hen lang na de oorlog

Ik zag er wel eens een, die gevochten had

Maar over de oorlog vroeg ik weinig

Want ik wist het me niet voor te stellen

Zij zijn geen helden meer

Lagen voor Petersburg, bij Petershof

Of nog verder, zomer en winter,

Sommigen 900 dagen lang

Die soldaten leden en brachten leed toe

Vandaag zou het 9 graden worden in Moskou

September, net voor oktober komt

Maar niet veel later kwam de winter,

Toen Napoleon de stad veroverd had

Toen Russen hun erfgoed verbrandden

Trokken soldaten terug, bevroren, verdronken

Op weg naar de Europese tuin

Die mannen van de legioenen

Die tegen het bolsjewisme vochten

Zij wisten niet hoe in Petersburg,

Hoe in Leningrad mensen stierven

Terwijl partijkaders bevoorraad werden

Zij zijn geen helden meer

Gaven hun leven voor een nu onwaardige zaak

Vochten met den vijand

Maar wisten niet beter

Of toch?

Je zag beelden in de krant,

Van soldaten van toen in ijzige wind

Bevroren de baard, de lippen

De dood uit vuurmonden, de dood in de lucht

Maar zij leverden slag en vorderden nergens

Het grote front lag in de stad

Waar dichters en wijsgeren,

Poëten en proleten

Leefden tussen ratten en verderf

In de dood gejaagd

Op bevel van een meedogenloze heerser

Zonder leer of ideologie

Daarom is hun heldendom zo zielloos

Daarom moeten we het weten

Dat we worden opgeroepen

Voor zinloze oorlogen

Vergeten onze menselijkheid

Respect voor onszelf

Respect voor die anderen

Zij waren geen helden meer

Toen ze terugkwamen

Zonder nog te geloven in de onderneming

Gestraft door de overheden

Gestraft door de straat

Sommigen verhardden in hun frustratie en woede,

Anderen verkozen terug te keren

In de samenleving

Geen heldenleven te gedenken

Opnieuw deel te nemen

Aan het werkzame leven

Zij kozen het wijze pad

Wij kijken naar de ellende van toen

Duiden vijanden aan

Koesteren wraak

Voor dingen die al lang vergolden

Nooit te vergelden zijn

Ik zag een man, Raphael Esrail[i]

Hij overleefde met de herinnering aan een kus

Vooral de belofte van een kus

Had de oorlog en de kampen overleefd

Had geleden onder diezelfde zaak

De westerse beschaving te redden

B Art

---

[i] Raphael Esrail, L’espérance d’un baiser. Le témoignage de l’un des derniers survivants d’Auschwitz. Editions Robert Lafont 2017. Tijdens de uitzending viel op hoe men niet sprak van Shoah of Holocaust, maar van “Solution finale” ofte “Endlösung”. Het waren de daders die het leed toebrachten. Vanuit de utopische drijfveren ging het om offers, om zuiveringen, maar het ging om de miskenning van het menselijke en het miskennen van de menselijkheid van medemensen. Geloof in mensen wordt er niet door gesterkt, maar juist verhalen van overlevenden, maar ook van betrokkenen, moeten ons ondervragen over wat wij willen in dit leven, niet enkel voor onszelf.