De gemeente, uw, onze zaak

Dezer Dagen

Verkiezingen in zicht

Waar gaat uw voorkeur heen?

Beeld van Dadizele in andere tijden, met kasteel en de basiliek. 

Een commentator in het persoverzicht vraagt waar de gemeenteraadsverkiezingen over gaan. Goede vraag, maar het antwoord blijft wat vaag. Het is van belang te begrijpen dat mensen wel eens contradictorische verwachtingen koesteren, over rust en stilte, maar ook over wat meer leven in de brouwerij, liefst naar hun smaak. Ooit had er een boeiend kerntakendebat plaats, vooral gevoerd binnen de gremia van gemeentebestuurders en andere intimi, ingewijden. Het debat kwam nauwelijks naar buiten, met dank aan de media.

Het kerntakendebat was een interessante oefening, die in 2007 afgerond werd, maar in het publieke debat kwam niemand ermee voor de pinnen. Wie betaalt, bepaalt, was de slotsom. Nogal mager, lijkt me, want dan kon men geen leuke dingen voor de mensen meer presenteren. Intussen zien we hoe sportinfrastructuur, zwembaden in het bijzonder voor de gemeenten een zware last betekenen, want onderhoud, verwarming en andere verplichtingen zorgen voor groeiende meerkosten, die men niet altijd had kunnen voorzien, toen men dertig, veertig jaar geleden een zwembad aanlegde en parmantig inhuldigde. Dat zwembad van Eeklo heeft dan ook vele uren plezier en training mogelijk gemaakt.

Het vraagstuk dat men moet oplossen is dus niet alleen: wat willen de burgers? Ook dat wat er is, bijvoorbeeld fietspaden vragen meer en beter onderhoud, want er is weinig dat zozeer de tristesse kan opwekken als slecht onderhouden openbare gebouwen, wat niet wil zeggen dat er geen charme uitgaat van een patine, aangelegd door de tijd.

Want laten we wel wezen, of men nu in Dadizele uitkomt of Zuienkerke, de dorpscentra zien er proper uit, doorgaans goed aangelegd en meestal ook aangenaam om er te toeven. De dorpskernen zijn de afgelopen veertig jaar heel wat aangenamer geworden, waarbij men wel eens een evenwicht moet zoeken tussen het belang van de bewoners – rust en veiligheid – en bereikbaarheid. Naar een begrafenis gaan en nauwelijks een parkeerplaats vinden, het is niet altijd aangenaam.

De verkiezingen gaan ook over het verwerven van macht en controle en dat dit net via verkiezingen gaat en niet via allerlei slinkse manoeuvres, met bloed aan de kerktoren, dat stelt de burger gerust, maar dat politici zich inspannen om de sympathiekste van de bende te spelen, steekt soms schril af tegen eerdere ervaringen met de dezelfde persoon. Natuurlijk moeten politici campagne voeren opdat ze gekend zijn, sommigen rusten daarbij geen dag en voeren dag na dag, week in en week uit, jaar na jaar campagne, met of zonder champagne.

Het is dus van belang te begrijpen dat er aan de verkiezingshandelingen een zeker feestelijk tintje hangt, ook aan de campagne, maar omdat men zover is doorgeschoten in het streven naar een gelijk speelveld voor iedereen en de kostenbeheersing een element in het transparantiebeleid werd, heeft behalve positieve gevolgen, zoals de afwezigheid van (geheime) sponsors, ook minder gunstige neveneffecten, want men moet wel spitsvondig worden, als iedereen ongeveer dezelfde grieventrommel bij de bevolking vermoedt. Daar knelt het schoentje, want mensen hebben in hun verschillende levensfasen ook andere behoeften en wensen en sommige kan de overheid ter harte nemen, andere minder, omdat ze te zeer behoren tot de private levenssfeer.

Veiligheid, luchtkwaliteit, diversiteit, verkeersbeleid, het staat alles op de agenda en toch, voor de ene hoeft de veiligheid niet met slimme camera’s verzekerd, voor andere moet de luchtkwaliteit de eigen mobiliteit niet in de weg komen staan. Het klopt dat er hier spanningsvelden ontstaan, maar de (lokale) overheid kan toch niet in de plaats treden van het beoordelingsvermogen van volwassen burgers. Is het nodig gevaarlijke verkeerssituaties aan te pakken, bijvoorbeeld om schoolkinderen veilig naar school en daarna veilig naar huis te laten gaan, dan moet men toch niet zover gaan om de zone dertig een hele dag en nacht te laten gelden. Slimme verkeersborden?

Het absolute streven naar de beste oplossingen vertroebelt de relatie tussen burgers onderling, want de ene actievoerder wil geen nachtlawaai bij een evenement in de hippodroom in Waregem, anderen willen juist wel dat er een en ander gebeurt op die site. De overheid moet dan vooral als bemiddelaar optreden en de belangen goed afwegen, want anders valt het openbare leven ook stil. Inzake gezondheid wordt wel eens verwezen naar bedrijven die op de verkeerde plaats zijn ingepland, maar wie de afgelopen veertig jaar heeft rondgekeken, weet dat bedrijven al lang en breed verhuist zijn naar bedrijven- en ambachtelijke zones, wat soms terecht mag heten en niet overal lukte, bijvoorbeeld omdat men pas nadien gronden voor bewoning is gaan aansnijden, zodat een bedrijf, een slachthuis omringd kan worden door woonuitbreidingsgebieden, waarna de bewoners in het geweer komen tegen het slachthuis. Rechtszekerheid blijft anders wel een belangrijke pijler van onze samenleving.

Overigens wil men te vaak en te drastisch woonfuncties en bedrijvigheid van elkaar scheiden, terwijl dat net de charme van de stad en het dorp van weleer vormde, met molens, smidsen, kuipers en brouwers die in en het rond het centrum hun plaats hadden. Ik weet het, in mijn tijd waren er enkele garages van grote merken in het dorp, waren er de (oude) textielfabrieken en was er nog wel een smidse in het dorp. Maar er waren veel lokale neringdoeners,  de groenteboer met zijn paardenkar, de melkboer, de kruideniers, en zeker zes bakkerijen en evenveel slagerijen. Ook waren er bieruitzetters.  Veel ervan is nu opgehouden, omdat die mensen stierven, maar ook omdat ons eigen winkelgedrag veranderde.

 Vandaag halen hogere overheden hun diensten weg uit de stadscentra naar het station, maar het gevolg is dat lokale neringdoeners, zoals broodjeszaken veel minder klanten over de vloer krijgen, behalve in toeristische centra, maar ook daar hangt het af van de wijk waar men een zaak heeft. Het gevolg is dat bepaalde zaken, slagerijen, bakkerijen, krantenwinkels in bepaalde wijken niet te vinden zijn.

De overheid wordt zeer bevraagd, de burger heeft de indruk voortdurend ondervraagd te worden, waarbij de overheid alle denkbare middelen inschakelt om haar doel te bereiken, maar wat voor doel is het, als iedereen gevolgd wordt, mijnheer Bart Somers? Ik kom graag in Mechelen, maar ik heb zo de idee dat we er de laatste jaren steeds beter opgemerkt worden en u weet, pour vivre heureux, vivons cachés. Ook als men geen kwaad doet, kan dat zoekende oog van de overheid, de slimme camera de levensvreugde verpesten. Uiteindelijk zal men het moeten hebben over de vele preventiebeleidsplannen moeten hebben, over gezondheid, waarbij men het vanzelfsprekend vindt dat mensen in hun ongeneeslijke leed vragen om euthanasie – en terecht – maar tegelijk meent – evengoed terecht – dat zelfdoding voorkomen moet worden. Mensen gezond laten leven is een goede optie, maar mensen mogen ook om redenen hen moverende kiezen voor een snelle heldendood, de club van 27, weet u wel.

De overheid investeert in sportcentra, in kunstonderwijs ook en dat betekent dat men mensen een positieve vrijheid aanreikt, maar het blijkt soms moeilijk het ene naast het andere te zien. Een kunstacademie, muziek, woord, beeldende kunsten, kan in een kleinere gemeente niet altijd helemaal uitgebouwd worden, maar blijft best toch in het takenpakket van zo een gemeente opgenomen.

Kortom, de verkiezingen gaan over veel, zeer veel en daar is geld voor nodig, veel geld, via de belastingen uiteraard, zoals de gemeentelijke opcentiemen. Daar mag wat tegenover staan, denken wij burgers dan. Cruciaal is dat er geen lokale journalistiek meer beoefend wordt en ik weet het, soms staan die persjongens en -meisjes dicht bij het bestuur en weten ze niet altijd hoe de oppositie behoorlijk aan het woord te laten. Maar de afwezigheid van een echte lokale pers is schadelijk voor de kwaliteit van de lokale democratie. Voorheen had je in het Meetjesland rond Eeklo een weekblad, de Eeklonaar, soms nogal provincialistisch van snit, maar tegelijk wel niet onbelangrijk, al steunde de lokale journalist nogal opvallend de CVP. Maar goed, wist je dat eenmaal, dan kon je in gesprekken wel even kijken wat er werkelijk aan de hand is. Lokale pers zal ook niet meer zo rendabel zijn. Ik heb er geen zicht op of er lokale digitale bladen bestaan.

De lokale verkiezingen zijn van belang, zoveel is duidelijk en het gedruis en geraas geven er wel eens een extra piment aan, terwijl toch, even opvallend als 6 jaar geleden, de hoofdzaak, een betrouwbare overheid zijn, uit het oog verloren wordt. Identiteit is belangrijk, loyauteit tegenover de stad of het dorp waar men woont mag ook gepast heten, zonder de zin voor een kritische benadering achterwege te laten. Het is dan ook aan ons, burgers, om een stem uit te brengen en mensen aan te duiden die namens ons, maar niet zonder ons de volgende zes jaar zullen besturen. Kunnen we immers niet zelf ook onze stem roeren, zodat die gehoord wordt?

Bart Haers