hogere muziekstudies
Het openbaar examen
Hoe moet dat concerto van Chopin nu eindelijk klinken? Soms stel je je van die vragen, waarbij je naar een of andere webstek of cd grijpt om het antwoord te vinden. Maar misschien is het wel waardevol af en toe eens naar een conservatorium te gaan en te gaan luisteren naar concerten en recitals, of naar een openbaar examen.
Jaren geleden mocht als knaap dat genoegen al eens smaken, zo op een verloren dag naar Brussel te trekken met een familielid en zo een examen bij te wonen, maar gisteren hoorde ik het weer, een jongedame die daar op het podium voor een jury en een handvol publiek in de zaal haar examenstuk spelen. Een orkest was er niet maar wel haar leraar die op de tweede piano de transcriptie voor de tweede piano speelde van de orkestpartij.
Over de technische kwaliteit kan ook een leek zich uitspreken, in die zin dat als het resultaat hem of haar kan overtuigen, in de ban kan nemen, dan zal het technische wel in orde zijn. Maar tegelijk, de muziek daar ter plaatse van het blad, vooral uit het hoofd gebracht, verheugde ons wel omdat we even uit de tijd weg waren en alleen dit spel hoorden en konden luisteren naar hoe die partituur van goed 150 jaar ver opnieuw klonk alsof het de eerste keer was dat we het hoorden.
Hoe zit dat dan? Hoe kan je die geestesgesteldheid bereiken of beter nog, over je heen laten komen? Het zou veel theorie vergen over de esthetische ervaring, maar laten we het erop houden dat het slachtoffer, de daderes, de pianiste dus, mij bekend is, de dochter van m’n zus. Maar voor eigen familie ga je aan de ene kant een beetje warmer voelen, aan de andere kant, blijf je ook wat bescheiden bij het oordeel, want ja, wie wil zo een jonge dame de hemel voorspiegelen? Kort en goed, we weten dat zij, dat nichtje speelt en dat je haar hebt gekend als baby, peuter, kleuter, meisje en meisje dat vrouw wordt. Je kent iets van haar wereld, maar toch, als ze speelt, is ze de pianiste en niet meer het aardige nichtje dat iets kan.
Je kent de muziek, je kent enkele uitvoeringen, maar dit is levende muziek en dan kan je je niet tussendoor met een boek of zonderlinge gedachten inlaten, maar luister je. Soms, bij een recital of concert dwalen je gedachten af, maar zij hield de gedachten in haar hand. Nee, de quotering kreeg des avonds te horen, bij het etentje ter hare ere, was hoog maar veranderde niet de waardering voor de genoten stonde.
Wat ons dan wel doet geloven dat jonge mensen best bereid zijn uren en uren, dag dag, week na week en maand na maand, jaar na jaar zich ernstig op de studie van de muziek te richten in de hoop ooit eens te mogen spelen voor een grootse gelegenheid. Helaas, ook conservatoria zijn onderwijsfabrieken geworden, waar het examen en het vrucht van de opleiding banaal geworden lijken. Maar voor de studente, de pianiste begint een nieuwe fase, die van de pure leerlinge gaat over in een nieuwe fase, die van de vakbekwame die nu haar kunst verfijnen zal. De persoonlijke beleving van het vermogen een partituur te begrijpen, technisch onder de knie te krijgen en vervolgens in muziek ten beste te geven, kunnen we slechts van haar vreugde aflezen, na het stuk te hebben gespeeld. Vele gedachten kan ik daaraan koppelen, maar misschien is deze nog het belangrijkste, dat zij begrijpt dat het veel vergt om het stuk te leren spelen, maar ook dat het moment van het opkomen op het podium, de halve dag voorafgaand een scala van gevoelens blijkt op te roepen.
Het is dit aspect van de kunst, kunst uitvoering te geven dat vandaag zo gemakkelijk gebanaliseerd wordt en waarom het bijwonen van zo een examen wel heel boeiend maakt: iemand treedt op en probeert boven zichzelf en boven de innerlijke twijfels uit te stijgen. Het lijkt te lukken, lukt klaarblijkelijk, lukt dus wonderwel. Daarover kan men niet slechts een “En dan?” slaken, maar de verwondering zelf laten naklinken. En ja, krijgen we met onze technische mogelijkheden niet te gemakkelijk toegang tot het schone? Is de radio, de cd, Internet, met alle wondere baten die het allemaal meebrengt ook niet een hinderpaal voor het loutere genieten zelf? Die vragen brengen zo een examen mee en de vaststelling dat zelfs een Schnabel of een Gilels, een Alice Sommer-Herz – die in Theresiënstadt de uitroeiing van Joden overleefde, door de 24 studies van Chopin te studeren en ten gehore te brengen, zonder studie en vasthoudendheid, constantia et labore het allemaal niet volbrengen kunnen. Het is duidelijk, als we in de concertzaal zitten, dan speelt de ervaring van schoonheid in al die aspecten die ermee samenhangen, veel sterker dan wat we soms thuis ervaren.
Bart Haers
donderdag 18 juni 2009
Hoe moet dat concerto van Chopin nu eindelijk klinken? Soms stel je je van die vragen, waarbij je naar een of andere webstek of cd grijpt om het antwoord te vinden. Maar misschien is het wel waardevol af en toe eens naar een conservatorium te gaan en te gaan luisteren naar concerten en recitals, of naar een openbaar examen.
Jaren geleden mocht als knaap dat genoegen al eens smaken, zo op een verloren dag naar Brussel te trekken met een familielid en zo een examen bij te wonen, maar gisteren hoorde ik het weer, een jongedame die daar op het podium voor een jury en een handvol publiek in de zaal haar examenstuk spelen. Een orkest was er niet maar wel haar leraar die op de tweede piano de transcriptie voor de tweede piano speelde van de orkestpartij.
Over de technische kwaliteit kan ook een leek zich uitspreken, in die zin dat als het resultaat hem of haar kan overtuigen, in de ban kan nemen, dan zal het technische wel in orde zijn. Maar tegelijk, de muziek daar ter plaatse van het blad, vooral uit het hoofd gebracht, verheugde ons wel omdat we even uit de tijd weg waren en alleen dit spel hoorden en konden luisteren naar hoe die partituur van goed 150 jaar ver opnieuw klonk alsof het de eerste keer was dat we het hoorden.
Hoe zit dat dan? Hoe kan je die geestesgesteldheid bereiken of beter nog, over je heen laten komen? Het zou veel theorie vergen over de esthetische ervaring, maar laten we het erop houden dat het slachtoffer, de daderes, de pianiste dus, mij bekend is, de dochter van m’n zus. Maar voor eigen familie ga je aan de ene kant een beetje warmer voelen, aan de andere kant, blijf je ook wat bescheiden bij het oordeel, want ja, wie wil zo een jonge dame de hemel voorspiegelen? Kort en goed, we weten dat zij, dat nichtje speelt en dat je haar hebt gekend als baby, peuter, kleuter, meisje en meisje dat vrouw wordt. Je kent iets van haar wereld, maar toch, als ze speelt, is ze de pianiste en niet meer het aardige nichtje dat iets kan.
Je kent de muziek, je kent enkele uitvoeringen, maar dit is levende muziek en dan kan je je niet tussendoor met een boek of zonderlinge gedachten inlaten, maar luister je. Soms, bij een recital of concert dwalen je gedachten af, maar zij hield de gedachten in haar hand. Nee, de quotering kreeg des avonds te horen, bij het etentje ter hare ere, was hoog maar veranderde niet de waardering voor de genoten stonde.
Wat ons dan wel doet geloven dat jonge mensen best bereid zijn uren en uren, dag dag, week na week en maand na maand, jaar na jaar zich ernstig op de studie van de muziek te richten in de hoop ooit eens te mogen spelen voor een grootse gelegenheid. Helaas, ook conservatoria zijn onderwijsfabrieken geworden, waar het examen en het vrucht van de opleiding banaal geworden lijken. Maar voor de studente, de pianiste begint een nieuwe fase, die van de pure leerlinge gaat over in een nieuwe fase, die van de vakbekwame die nu haar kunst verfijnen zal. De persoonlijke beleving van het vermogen een partituur te begrijpen, technisch onder de knie te krijgen en vervolgens in muziek ten beste te geven, kunnen we slechts van haar vreugde aflezen, na het stuk te hebben gespeeld. Vele gedachten kan ik daaraan koppelen, maar misschien is deze nog het belangrijkste, dat zij begrijpt dat het veel vergt om het stuk te leren spelen, maar ook dat het moment van het opkomen op het podium, de halve dag voorafgaand een scala van gevoelens blijkt op te roepen.
Het is dit aspect van de kunst, kunst uitvoering te geven dat vandaag zo gemakkelijk gebanaliseerd wordt en waarom het bijwonen van zo een examen wel heel boeiend maakt: iemand treedt op en probeert boven zichzelf en boven de innerlijke twijfels uit te stijgen. Het lijkt te lukken, lukt klaarblijkelijk, lukt dus wonderwel. Daarover kan men niet slechts een “En dan?” slaken, maar de verwondering zelf laten naklinken. En ja, krijgen we met onze technische mogelijkheden niet te gemakkelijk toegang tot het schone? Is de radio, de cd, Internet, met alle wondere baten die het allemaal meebrengt ook niet een hinderpaal voor het loutere genieten zelf? Die vragen brengen zo een examen mee en de vaststelling dat zelfs een Schnabel of een Gilels, een Alice Sommer-Herz – die in Theresiënstadt de uitroeiing van Joden overleefde, door de 24 studies van Chopin te studeren en ten gehore te brengen, zonder studie en vasthoudendheid, constantia et labore het allemaal niet volbrengen kunnen. Het is duidelijk, als we in de concertzaal zitten, dan speelt de ervaring van schoonheid in al die aspecten die ermee samenhangen, veel sterker dan wat we soms thuis ervaren.
Bart Haers
donderdag 18 juni 2009
ik bedoel dit: Als afsluiting het gedicht "Wat is geluk" van Rutger Kopland, uit zijn bundel Verzamelde Gedichten.
BeantwoordenVerwijderenWAT IS GELUK
Omdat het geluk een herinnering is
bestaat het geluk omdat het geluk ons
herinnert aan het geluk achtervolgt het
ons en daarom ontvluchten wij het
en omgekeerd, ik bedoel dit: dat wij
het geluk zoeken omdat het zich
verbergt in onze herinnering en
omgekeerd, ik bedoel dit: het geluk
moet ergens en ooit zijn omdat wij dit
ons herinneren en dit ons herinnert.
De herinnering is een mooi ding, de beleving ervaren op een of andere manier, in een briefje weergeven, heeft een eigen charme, die haar verder vastlegt. Soms meer dan een fotootje
BeantwoordenVerwijderen