Beethoven, het behagen voorbij

APM

Louis van Beethoven

Muziek in andere sferen

Een karikatuur uit 1825 van J.P. Lyser,
toen het beeld van Beethoven niet meer
zo aangenaam oogde als tijdens zijn jonge
jaren. Met 50 jaar was men toen
al behoorlijk oud. (Berust in Gemeentelmuseum
Den Haag). 

In Brussel sprak Jan Caeyers

Over Louis van Beethoven

Op de radio is hij wekelijks te horen

Want Louis van Beethoven

Werd 250 jaar her geboren

Was hij een genie?

Een geboren wonderkind

De spreker weet wel beter

Er was talent, er waren de omstandigheden

Zaten die mee, toch niet altijd

Een goede leraar was Jean, vader van Beethoven

Blijkbaar niet, maar Neve vond hem

Een lang verhaal kort,

Beethoven werd een goed virtuoos

Want hij wist wat hij kon

Wist dat het altijd nog mooier kon

Zijn doofheid werd een vloek

Heiligenstadt zijn ommekeer

Toch ook een zegen

Maakte hij ervan

Zelfs de economische tegenspoed

En zelfs Metternich kon hem niet deren

Al deed het wel pijn, de restauratie of poging ertoe

Beethoven schreef als eerste muziek

Die niet enkel gespeeld betekenis kreeg

Die ook niet onmiddellijk behaagde

Zoals de Grosse Fuge,

Oorspronkelijk een slotdeel van kartet 13

Wegens te moeilijk afzonderlijk uitgegeven

Het gaat klinken

Wanneer men het een paar keer

Beluisterde en men zich liet inpakken

Wat is muziek dan de kunst van het behagen?

Net Beethoven ging als eerste aan de haal

Nam zich de vrijheid vrijuit

Muziek te smeden naar de mogelijkheden

Van de muziek zelf.

In deze tijd, verwend als we zijn

Maakt het luisteren in het salon

Ons wel eens blasé

Maar net bij kamermuziek

Is het spelplezier voor uitvoerders

En voor een welwillend publiek

De voorwaarde voor ontdekkingen

Bij Beethoven, zeker de late kwartetten

Is het evengoed een blijvend avontuur

Keer op keer opnieuw te horen

Wat Beethoven zelf niet meer heeft gehoord

Kunst kwam in een hogere werkelijkheid

Werd een sublieme verheven verblijf

Voor aardse mensen

b Art

Oude muziek en nieuwe muziek waren rond 1800 geen categorieën waar men veel om gaf, want er werd voortdurend nieuwe muziek gevraagd door de aristocratie en zich emanciperende (hogere) burgerij altijd weer nieuwe muziek gevraagd werd, die vlot hoorde, waar men niet altijd aandachtig naar luisterde, maar wel vooral transparant was, vooral voor de uitvoerders. Beethoven die met zijn doofheid niet meer kon excelleren als virtuoos, ging muziek schrijven die goed in elkaar zat, maar niet meer uitblinkt door eenduidigheid en gemakkelijk te spelen lijkt. De nieuwe muziek van Louis van Beethoven ging andere wegen op. Moderniteit komt wel eens langs onvoorziene paden en neemt ook bijzondere vormen aan. Genialiteit? Het is meer dan iets persoonlijks, talent en weten om te springen met wat zich aan dient, nieuwe verhoudingen in de samenleving bvb.