Pamela Anderson en de nieuwe preutsheid

Pamela Anderson

en het nieuwe fatsoen

over onbehouwen commentaar over anderen

Paul Delvaux hield ervan schijnbaar onberoerde
  naakten in duistere landschappen te plaatsen
en we moeten ook vaststellen dat zijn
esthetiek wel kan beroeren

Het zal wennen worden voor de Amerikaanse viespeuken, dat ze hun Playboy zullen moeten lezen zonder aardige meiden zonder veel outfit. Zouden die interviews nog wel zo interessant zijn? En zijn het wel viespeuken die het blad lezen.

Ik schreef er al eerder over en merk het ook steeds vaker, de vrijmoedigheid en openheid die we enkele decennia mochten proeven, zij blijken ergens vervluchtigd en voor zover ik kan zien is het niet per se om religieuze redenen. Laat die mevrouw Jackson een tepeltje zien bij een of ander optreden, de Super Bowl, dacht ik, dan spreekt heel Amerika over nipplegate, als was het een schandaal. Was er een tijd dat televisieomroepen graag eens Emmanuelle 1 tot 7 lieten zien, dan zal men daar bij de courante omroepen niet veel meer over horen.  Naakt blijkt plots te mijden, net als sigaretten en alcohol - al mag dat net nog wel. Men wil bij de omroepen geen controverse meer en misschien is er iets aan de hand met de auteursrechten.

Waar we dertig, veertig jaar geleden op televisie een realistische voorstelling van het leven zagen, behalve in Dallas en bij Paul Jambers, zien we nu een wel zeer opgeschoond beeld van het leven. Het leven is niet altijd schoon en seksuele referenties zijn vaak aanwezig. Mijn eerste bezoek aan een tentoonstelling waar ik zelf heen wilde, was er een van het oeuvre van Paul Delvaux. Zijn bijna abstracte, kille, afstandelijke naakten vond ik wel interessant. Ook nu nog kan ik weinig met de kritiek ten aanzien van Delvaux, als zou hij maar een obsessie gehad hebben: het spoor. Ik denk nu nog dat hij het over de duistere nacht van de ziel wilde hebben, inderdaad een mystieke gedachte. Stel ik Delvaux boven alles? Geenszins, maar ik denk wel dat hij belangrijker is dan andere kunstenaars die meer in de etalage worden gezet. Heb ik het over die René Magritte?

Het is natuurlijk zo dat een aantal mensen een voorkeur hebben voor het werk van Magritte, maar mij heeft het niet kunnen beroeren. Er is beter voorhanden, maar er zit altijd iets aan vast, dat we niet moeten, zegt men ons. De roman kan vertellen over wat een persoon beleeft, maar doorgaans gaat het om wat er zich tussen mensen voordoet en hoe we daar altijd anders mee omspringen, waarbij onze verwachtingen wel eens op weerstanden botsen. Ik denk dan terug aan de reacties op de film "La vie d'Adèle", waar men de seksscènes fout vond. Maar dat de film gaat over ontdekking van het ik en van de eigen verlangens, van Adèle en anderen en hoe het fout loopt, wegens wellicht de neiging de eigen normen voorop te stellen, vond ik nu wel belangrijk. Maar zou het zo kunnen zijn dat de psychologische film geen bestaansreden meer heeft?

Het gaat dan ook niet of niet wezenlijk over een tepeltje in beeld of om kussende dames, maar om het wegmoffelen van wat we beleven als personen dat mag men niet tonen. Geweld? Geen probleem en soms gaat het verder dan schieten en pyromane hoogstandjes met doden, dat ziet men nagenoeg elke dag, als men wil. Maar heeft het ook betekenis, iets waar we iets mee aankunnen? Gratuit geweld bestaat wel degelijk en als men de shootings ziet in de VS, dus blijkbaar niet in San Bernardino, dan krijgt men altijd als uitleg dat men de smeerlappen moet kunnen afschieten als ze uit de bocht gaan. Er kan geen twijfel over bestaan dat die mensen er zeker van zijn dat ze het zelf bij het rechte eind hebben en voor twijfel is er dan geen plaats: "schiet op de smeerlappen!"; was de reactie prematuur, dan heeft hij - zelden zij - pech gehad; maar de gedachte dat zij de goede schutter zijn, kunnen ze niet loslaten. Dus? Zij lijken verrassend goed op hun vijanden, de jihadi's. De idee van de onfeilbare mens komt in het debat over wapengeweld in de VS niet aan bod, terwijl, wanneer er ruimte was voor twijfel, mensen minder hard zouden geloven dat ze altijd aan de juiste kant staan, die van het recht en de rechtvaardigheid. Overigens, ook bij de politie lijkt er weinig ruimte voor twijfel. Dat is soms wel wenselijk, maar al die incidenten met disproportioneel geweld, moet men ook wel in rekening brengen.

Het punt is natuurlijk dat die blootbladen niet altijd zo esthetisch in elkaar zitten en uiteindelijk wordt er een vooral solitair genoegen aan beleefd. Het gedoe over de Pirelli-kalender, waar dit jaar niet de uitgepuurde schoonheid gepresenteerd wordt - al is het vooral een goed gefocuste benadering en dan nog eens goed gefotoshopte uitdrukking - maar mensen die het leven geleefd hebben. Maar ook hier weer het gedoe, dat het niet mag en niet zal en dat men de blootkalender niet mag veranderen.

Iedereen verzet zich tegen IS, Daesh en al die heetgebakerde fanatieke aanhangers van een gesloten systeem, waarin religieuze inzichten gedrukt worden. Dat is terecht, maar we merken niet dat we zelf in wezen op dezelfde manier bezig zijn ons denken en aanvoelen in een gesloten systeem te vatten. Er worden ook andere termen gebruikt, maar doorgaans hebben we het moeilijk met de onverstoorbare zekerheid van gelovigen, wat het geloof ook zijn mag. Maar hier moeten we misschien toch wel in aanmerking nemen dat we net daardoor zelf ook grotere zekerheid willen. Want we vergeten   te gemakkelijk dat onze visie ook in een gesloten systeem vervat zit en dat we dus ook geen tegenspraak verdragen.

Meer seks en minder preutsheid voorwenden? Dat is inderdaad wat zich aandient, maar die interesse voor het seksuele mag dus niet ten koste gaan van andere waarden. David Hamilton is niet het toppunt van kunst en vooral een kwestie van verleiding en suggestie, maar hem als een gevaarlijke pedofiel voorstellen is, gezien de gebeurtenissen bij BBC de afgelopen jaren wellicht wat overtrokken. Maar de angst aanzien te worden voor pervert en tot perversie neigende persoon zit er diep in. Nu ergeren velen zich aan de bourquini, maar hoe nabij is de situatie dat vrouwen zelfs op het strand niet meer in badpak durven te verschijnen?

Misschien ligt dat niet aan overdreven gevoeligheid voor onzedelijkheid maar net aan het feit dat mensen zichzelf niet voor meer zien, omdat ze niet beantwoorden aan een bepaalde norm, waaraan inderdaad playboy het nodige heeft bijgedragen. Een vrouw in d'r blootje in een boekske kan misschien wel iets teweeg brengen, zoveel als een levende naakte deerne in de armen houden of haar zien binnentreden in de slaapkamer, dat blijft van een andere orde. Maar niet elkeen valt dat genoegen te beurt en dan kan een boekske helpen, zegt men. Moet playboy daarom doorgaan? Of is het verlies aan abonnementen en kopers te wijten aan andere mogelijkheden om aan het nodige te komen, zoals internet er vele in de aanbieding heeft. Tenzij natuurlijk ook daar de preutsheid toeslaat.

Oh ja, mensen zijn bang hun onvolmaakte lichaam aan blikken bloot te stellen, maar vergeten dat het juist eigen was aan de beweging van de jaren zestig dat men er niet om gaf. Ook dat was overdreven, maar een goed midden vinden, dat vergt te veel van u en mij en dat mag men wel betreuren. Van Playboy naar het inclusiebeleid in Vlaanderen, het zogenaamde decreet M, waarbij men kinderen met een beperking zoveel als mogelijk aan het gewone onderwijs laat deelnemen, is niet zo een grote stap. Ouders willen dit voor hun kinderen, zegt men, maar hoe wenselijk is dat voor de kinderen, wanneer ze worden blootgesteld aan pesterijen, vooral als de volwassenen het niet zien? Soms kan het inderdaad aangewezen zijn dat kinderen met een beperking een eigen parcours mogen afleggen, soms kan het voor andere leerlingen in het gewone onderwijs nadelig uitpakken. Waar het om gaat is dat men aan de ene kant onvolmaaktheid niet wil verstoppen, maar aan de andere kant zeggen we dan weer dat de perfectie nauwelijks goed genoeg is.

In de mate dat het M-decreet en het inclusiebeleid kinderen werkelijk kansen geven kan, moet men hen de kans geven naar het gewoon onderwijs te gaan, maar slaat de balans negatief door en blijkt zo een kind meer nadelen te ondervinden, want pesterijen schaden het zelfbeeld, dan moet men aangepast onderwijs voorzien. Het probleem is dat velen de paradox niet zien: men wil zelf niet de eigen kleine onvolkomenheden publiek te maken, wil ook niet dat anderen dit doen, maar bijvoorbeeld mensen met een mentale beperking of een fysieke beperking, wil men zomaar in de nabijheid van kinderen laten, terwijl die nog moeten leren wat het is vriendelijk te zijn. Hoeveel van die mensen die zo voor inclusie pleiten, hebben er zelf ervaring mee, hoeveel van die parlementairen? Ik ben er mij van bewust dat het politiek niet correct is te zeggen dat men het lastig heeft, kan hebben bij mensen met een beperking, maar ik zie wel vaker mensen met een mentale beperking om te weten wat het is ermee om te gaan. Dat lukt nu wel, maar er was een tijd dat ik het er lastig mee had. Als ik dat niet voor mezelf bekennen, ik zou het niet kunnen uitspreken dat men moet leren omgaan met mensen met een (mentale) beperking. Zoals men met onvolkomenheden bij andere mensen moeten leren omgaan.

Als Playboy echt af zou zien van naakt, vrouwelijk naakt dan komt mij dat voor een gevolg te zijn van toenemende preutsheid, maar die preutsheid is niet langer geinspireerd door fatsoen maar omdat mensen elkaar graag en vooral genadeloos van een quotering voorziet, zodat mensen zich met hun lijf soms geen weg meer weten. Vooral sociale media zijn daar geschikt voor, maar ik hoorde deze zomer op de dijk in Den Haan iemand nogal luid spreken over een dame op het strand, dat ze er niet uitzag. De dame moet het gemerkt hebben en gehoord, want de man sprak Frans. Zoveel lompheid vond ik niet kunnen maar de man die mij Nederlands had horen spreken, vond het nodig mij dan maar ineens ook een slecht cijfer te geven en had het over iets als boeren. Hoe moet men reageren? Tot mijn verbazing bleek er een agent van politie in de buurt die zag en hoorde wat er gaande was. Drie woorden en de man pakte zijn boeltje en zijn zoontje van 6 of zo en was vertrokken: "hou je kop!". Die doldrieste bereidheid om commentaar te geven op anderen, moet men niet voor eerlijkheid houden, noch voor welwillendheid. Dat nu gaat er in onze samenleving nogal mis dezer dagen. Het gaat niet om fatsoen (om het fatsoen) maar om de vraag of we werkelijk willen samenleven en dan zijn vormen van etiquette toch wel gewenst. Als la Jackson even een tepel laat zien, is dat geen inbreuk op de etiquette, wel als men haar op haar huidskleur aanspreekt. Maar ach, we zijn in wezen even bang voor seksuele opwinding als die jihadi's, maar dat willen we niet gezegd hebben.

Bart Haers