Een vertegenwoordiger van het betere politieke bedrijf

Dezer Dagen

Aandenken aan Patrick Daels

Ondernemer en politicus

Ik heb gekoen voor deez plaats waar stedelijk beleid tot
stand kwam en komt, omdat ik me niet gerechtigd weet
een foto van Patrick Daels op te duikelen. 

Het moet vorig jaar in september geweest zijn, dat ik Patrick Daels opnieuw nog eens zag, aan het terras op de site van het Oud Sint-Jan, waar hij met enkele mensen zat te eten, toen hij mij zag aankomen om ook rustig een maaltijd te gebruiken. Even liet hij zijn gezelschap in de steek, waarna we afspraken nog eens goed te praten. Dat is ook wel gebeurd, maar het blijft een moeilijk moment op een middag bij het legen van de bus op een flyer van zijn partij te lezen dat hij een paar weken voordien overleden is. Waarom zou ik er dan over schrijven?

In 2004 denk ik, heb ik Patrick Daels voor het eerst ontmoet, al zou ik de archieven van de afdeling Brugge erop moeten naslaan, waarbij we het al gauw stilzwijgend eens waren dat het politieke gebeuren te zeer berustte op haantjesgedrag. De manier waarop de agenda werd beheerd, berustte niet op wat er in de samenleving gaande was en hoe die beter georganiseerd zou kunnen worden, maar op de voorrangsregels binnen de groep. Dat werkte voor geen meter en is nadien nooit goed opgelost. Mocht men dit beschouwen als een blijk van nestbevuiling, het is in wezen erger en het feit dat in Brugge N-VA geen burgemeester kon leveren lag en ligt onder meer aan de opportunistische houding van enkele haantjes. We zullen ons daar verder niet om bekreunen, maar laten zien dat Patrick Daels uit een ander hout gesneden was.

Hij was niet de tafelspringer, maar zo te zien, nadat ik de N-VA verliet, een stabiele factor, al kon hij de defenestratie van Ann Soete niet verhinderen, want hier ging veel achterkamertjespolitiek aan vooraf, met eisen tot loyauteit die de creativiteit van denken, iets waar Daels voor stond, niet bevorderde. Het is wellicht de cruciale factor in zijn soms weifelende houding ten aanzien van het politieke gebeuren, dat men niet keek naar wat er nodig was, maar vooral naar de exposure die men aan kwesties pleegt te verbinden. Het gebrek aan ruimte voor industriële ontwikkeling in de regio Brugge-Oostkust, vormt al twintig jaar een cruciale vraag om de economische ontwikkeling op peil te houden. Met Patrick maakte ook ik de analyse dat de regio sinds 1980 economisch een enorme groei heeft gekend en derhalve ook de werkloosheid heeft zien dalen. Als ik het wel heb, was hij afkomstig uit het Kortrijkse, maar daar was de situatie niet beter. Overigens kan men ook de consequentie voor woongebieden niet negeren, want ook daar is er een toenemend probleem, al kan men voor woningen nog gronden aansnijden, maar dan moet men toch ook oog hebben voor de noodzaak open ruimte te bewaren. Toch bleek het moeilijk alleen al dit probleem aan te snijden.

Het was bij momenten aangenaam om Patrick op zijn doorgaans rustige manier de veelkoppige hydra van de publieke ruimte, dat wil zeggen, het bijna onoplosbare ruimtelijke probleem en de vele functies die ingevuld moeten worden, te horen aansnijden. Het was een van die mensen die zeker lokaal een grote bijdrage konden leveren aan inhoudelijk werken maar ook het opbouwen van geloofwaardigheid. Dat is wat in politiek handelen wellicht het moeilijkste is geworden, want men mag niet vervelend worden voor journalisten, die niet altijd de onderliggende problematiek zien, van wat een politicus wil vertellen.

Na een nogal woelig verlopen vergadering stond ik nog eens met hem te praten, de anderen waren al weg, op het Zand en kwamen we tot de conclusie dat de wijze waarop de zittende schepen weer eens het debat onmogelijk had gemaakt, omdat hij vond dat hij niet vooraf ingelicht was geworden, verdere voortgang nagenoeg onmogelijk maakte. Recht op voorrang en uiteraard het vermijden dat mensen de poten onder zijn stoel zouden afzagen, waren de grootste zorgen van de schepen. Ik denk dat het politieke leven, waar men zeer gratieus het debat over macht weigert te voeren, te zeer getekend is, zeker in jonge partijen, zoals N-VA er toen nog een was, door een generatie politici, rouwdouwers, die voor niets of niemand wijken, wat hen macht geeft, maar goed, onder oude eiken vindt men weinig onderhout. Verworven posities beschermen, het blijft des mensen, maar het werkt ook het debat niet in de hand, maakt het ook moeilijk na een goede analyse tot efficiëntere oplossingen te komen. Dat vergt creativiteit en verbeelding, zo zegde de ondernemer Daels, maar werkt niet als men telkens weer dezelfde remedies herhaalt, zonder het probleem zelf opnieuw te bekijken.

Het kanaal van Brugge naar Gent kan alleen niet voldoende ruimte bieden om Zeebrugge te ontsluiten. Ondanks pogingen van anderen en mezelf om het probleem van de beperkte ruimte voor wegverkeer en de waterwegen rond Brugge aan te pakken, door terug te grijpen naar de plannen van het Noorderkanaal, bleef het altijd stil rond het dossier, tot Europa en Parijs het Seine-Scheldeproject op de agenda zetten. Brugge en vooral Zeebrugge bleven buiten beeld, tot niet geringe frustratie van veel bestuurders in Brugge, maar twintig, dertig jaar strijden voor een betere ontsluiting over het water, had velen murw geslagen. Meewarig keek men naar de pogingen van N-VA Brugge om het thema toch aan te snijden. Vanuit Antwerpen en Limburg werd ons gevraagd in te binden, omdat de bruggen over het Albertkanaal verhoogd dienden te worden, vanuit Gent kwam de vraag om te wachten, want daar wilde men de nieuwe, grotere sluis in Terneuzen realiseren. Voor die bekommernissen kan men in Brugge wel begrip opbrengen, voor de wijze waarop men die andere projecten exclusief geregeld wilde zien ten koste van een goede ontsluiting van Zeebrugge, groeide alleen de frustratie. Overigens, met Patrick Daels bedacht ik ook dat de aanleg van de spoorweg van Zeebrugge naar het binnenland ook niet echt opschoot. Al dertig jaar is men intussen bezig met voorbereidingen en aanleggen van een tweede spoorbundel tussen Gent en Brugge. Antwerpen blijft intussen moeilijk bereikbaar per trein. Voor het goederenvervoer is die tweede spoorbundel van belang.

Het is niet omdat zaken complex zijn, dat we ze niet kunnen onderzoeken en bespreken, hoorde ik Daels eens stellen in een vergadering. Het is juist noodzakelijk die complexiteit onder ogen te zien en vervolgens te kijken hoe tegengestelde belangen alsnog gediend kunnen worden. De discussie over een nieuw stadium voor Club Brugge heeft laten zien hoe een schijnbaar technisch probleem, het inplanten van een voetbalstadion dat een club met ambitie moet toestaan de kloof met de topploegen in Europa te dichten, al blijft dat voorlopig toekomstmuziek, een groot maatschappelijk probleem bleek, omdat alles op tafel kwam, van persoonlijke belangen tot vragen over ruimtelijke ordening en het bewaren van groene longen rond de stad. Vanzelfsprekend, maar er kwamen ook vragen over files op de autowegen bij deze of gene afrit op de al druk bezette E40. Politiek blijft het trage boren in dikke planken; want elke vraag moet eerst een dossier worden, moet een kwestie worden, voor men er binnen de organisatie van een partij iets mee kan aanvangen.

Bovendien is niet iedereen altijd op dezelfde manier betrokken bij zaken die ophef maken of net onder de waterlijn, onder de radar blijven en voor deze of gene van wezenlijk belang zouden zijn. Het maakt het net noodzakelijk die met elkaar een bepaalde visie op mens en samenleving delen, op zaken als sociale rechtvaardigheid en wat dan betekenen moet, zich organiseren op vrijwillige basis om voor een visie te gaan, maar met voldoende flexibiliteit om de veranderingen in de samenleving op te merken en ermee aan de slag te gaan. Had ik de indruk dat Patrick Daels er een eerder optimistisch mensbeeld op na hield – zeker is men dat nooit – dan bleek toch wel dat hij meende dat niet alles moet willen controleren, want ook in een bedrijf moet men kunnen rekenen op de medewerkers, al is het ook duidelijk dat dit vertrouwen moet groeien. Maar daarzonder kan men politiek niets realiseren. Niet het verschil van mening is het probleem, de wijze waarop men een gezamenlijk plan van aanleg weet te ontwikkelen vormt de kwintessens van het politieke gebeuren, binnen partijen en indien nodig, binnen coalities, maar ook de oppositie moet kunnen instemmen met de grote lijnen. Zoals Chantal Mouffe betoogde, kan men politiek niet bedrijven als de andere een bedreiging is die men moet uitschakelen, want zo bedrijft men al te gemakkelijk politiek van de verschroeide aarde. Hoeveel mogelijkheden Daels nog zag om het bedrijven van politiek als een zinvolle inzet van krachten te zien, weet ik niet, maar dat hij begreep dat er geen andere weg was, leek me vorig jaar wel duidelijk. Daarom betreuren we met oudgedienden in het Brugse politieke leven dat Patrick Daels veel te vroeg is overleden.

Bart Haers