De vergissing van Geert Wilders

Reflectie

Aardige mensen, onaardige

Gedachten

Als er een figuur is die werkelijk als tegenwicht
kan dienen voor luiden als Geert Wilders,
dan is het wel Joachim Gauck, met zijn
achtergrond in de DDR, zijn rol bij het
ontsluiten van de archieven van de Stasi en
zijn rol als Bondspresident: een ceremonieel staatshoofd
met een groot prestige, zoals zijn voorhanger,
Richard von Weizsäcker. 

We hadden het kunnen weten, moeten weten dat dezer dagen mensen op hun denkbeelden zouden aangesproken worden, enfin, op hun werkelijke denkbeelden of toegeschreven denkbeelden? Natuurlijk, een partij die zich inzet voor een Vlaanderen dat zo autonoom als mogelijk in een Europese context de bakens wil verzetten voor de toekomst, want men kan veel zeggen van N-VA, maar dat ze de oude traditie van de Vlaamse Beweging omtrent een verenigd Europa niet achter zich laat of terzijde schuift, mag duidelijk zijn. Voor sommige mensen lijkt dat een onmogelijke zaak, want, klinkt het, wie in België niet wil samenwerken met de Franstaligen, zou toch ook niet geloofwaardig kunnen samenwerken in het grote Europa. Alleen, de Belgische context is er een van een lange geschiedenis van soms moeilijke verhouding, terwijl Europa net zou toelaten met gelijkgezinden binnen Europa niet in een verhouding van 1 tot 1 over beleid, invloed en macht te moeten bakkeleien. En ook dit, de Vlaamse Beweging heeft een lange geschiedenis, maar men kan zich niet enkel blind staren op de protagonisten. Toen onder anderen het Davidsfonds zich verzette tegen het Egmontpact heeft dat veel mensen die er wel de meerwaarde van zagen de gordijnen in gejaagd.

Hoe het ook kan, al vinden we het niet echt betamelijk: gisteren vernamen we dat Geert Wilders met een rapport kwam aanzetten dat vertelde hoeveel Nederland zou kunnen verdienen als het nu uit de EU en de Euro zou stappen. De eerste analyses wijzen erop dat de aannames van de studie wellicht niet zo deugdelijk zijn, maar in wezen is het grappigste dat men hoe dan ook een berekening kan maken van de baten van een Nexit over vijftien jaar. Immers, er is al minstens een onbekende die men niet kan kennen en dat is de evolutie van het BBP van het Koninkrijk der Nederlanden, bijgevolg is al het andere giswerk. Een tweede onbekende is of de EU Nederland zou aanvaarden in de Europese economische ruimte, waar Zwitserland en Noorwegen deel van uitmaken, maar daardoor vaak geen greep hebben op de regelgeving.

Zou men zo een voorstel ernstig moeten nemen? Wilders gaat ervan uit dat mensen niet goed weten wat ze aan Europa de afgelopen 60 jaar te danken hebben, aan het landbouwbeleid van Sicco Mansholt? Men kan niet enkel kijken naar de kosten, of erger nog, blind blijven voor de baten, want dan wordt de discussie gemanipuleerd. Men zegt dat alleen die hards als Verhofstadt voor Europa pleiten, maar ik denk dat er voldoende mensen van mijn generatie zijn, die groei en ontwikkelingsgang van Europa met aandacht hebben gevolgd en begrepen hebben dat een simpele rekenkundige afweging aan het begrijpen van de Europese staatsvorming voorbij gaat. Maar, zoals Geert Mak voor de NTR Academie wist te zeggen, Europa vorm geven naar het beeld van de VSA kan niet echt overtuigen. Europa is een project sui generis, dus zonder voorgaande net omdat het een project was dat soevereine natiestaten verbond tot economische, politieke en hoe dan ook culturele verwevenheid. Brussel, aldus Wilders en dat Britse zelfingenomen parlementslid, beslist teveel, maar soms lijkt het erop dat de Commissie noch de Raad voldoende snel op de omstandigheden kunnen inspelen.

In Vlaanderen is het debat over Europa nagenoeg stil gevallen, meer nog, discussies over de staat en de verhoudingen tussen overheid en burgers is al helemaal ondergesneeuwd geraakt. Er is geen liberaal of christendemocraat te vinden die niet bereid is toe te geven dat het moeilijk beleid te voeren is over de taalgrens heen, maar toch ligt de fout niet bij een Franstalige politieke cultuur, maar alleen bij Vlaamsgezinde politici. Er zijn Vlamingen, meest Bekende Vlamingen die zeer ostentatief voor België kiezen, maar over de politieke uitkomsten spreken zij zich niet uit. Nu, bekijken we de zaak beter, dan merken we die lui er een zeer enge kijk op Vlaanderen en de Vlaamse cultuur op na houden: de Vlaming – let op het lidwoord – is ruraal, afwijzend tegenover de stad en de stedelijke cultuur en op zichzelf terug geplooid. Mag men de vraag stellen of dit portret van dé Vlaming met de werkelijkheid correspondeert? Vlamingen houden van kunst, maar, zo heet het, ze kiezen voor een traditionele conservatieve canon. Zou het? Als we kijken welke kunst de VRT serveert via Canvas, zelfs via Klara? Dan blijken de media verantwoordelijk voor een benepen provincialisme, en toch ben ik blij dat Canvas en vooral Klara toch nog iets doen. Wel moet de conclusie luiden dat sommige van die BV’s die telkens weer Vlaanderen te kijk willen zetten als achterlijk zelf ook niet zo heel veel te bieden hebben. Zelfs als het over Franse en zeker als het over Duitse cultuur gaat, blijven we hopeloos wachten op meer informatie en een rijker aanbod.

De zaak is dus dat men niet van een partij kan zeggen dat ze een onaardige ideologie verkopen, want bijna allemaal vertellen politici als het om economisch beleid gaat nagenoeg hetzelfde, een zwakke maar onmiskenbare echo van het neoliberalisme. Debat over de rol de van overheid in de samenleving, meer dus dan de economie? Geen spoor ervan en dat is wellicht wat men die ene partij wel verwijt. Want als we kijken naar de cijfers over de gemeenten die belastingen gaan verhogen, dan wordt pas duidelijk hoe men de beleidsintenties steeds weer wil verdoezelen, want vorig jaar, voor 10 oktober 2012 was er van financieel beleid en voorspellingen – met kennis van zaken – geen sprake.

Het is in deze dat we merken hoe mensen hun geloof in de politiek verliezen. In principe zou men rekeningrijden kunnen onderschrijven, maar als men ziet hoe ons land is opgebouwd, dan kan men dit alleen maar zien als inbreuken op de privacy, niet enkel omdat men zou weten waar deze of gene heen gaat, maar vooral omdat mensen niet vrij zouden kunnen gaan en staan waar men wel, zonder zich te hoeven verantwoorden. Hoe zal men dan de kloof met de burger dichten?

Wat er onaardig is aan de ideologie van de N-VA? Koud? Neoliberaal? Asociaal? Ik merk dat het moeilijk valt er goede argumenten voor aan te dragen, want finaal kan men zichzelf sociaal liberaal noemen, de consequenties van de voorkeuren en keuzes komen zelden in beeld. Ik heb Lode Vereeck vaak aan het werk gezien in het parlement, via Villa Politica, waarbij zijn soms goede vondsten wel een glimlach ontlokten, maar als we de oppositie in het Vlaams Parlement moeten geloven dan had het tekort aan opvangmogelijkheden voor (volwassen) gehandicapten al lang weg gewerkt moeten zijn, maar de gaten in de begroting zouden wel meewegen. De oppositie moet oppositie voeren, maar ook meedenken met het beleid. Het soms al te formeel opgevoerde spel, vrees ik, miste al eens een grondige overdenking. Aan de andere kant zien we dat de VLD het openbaar vervoer als alternatief voor de auto opnieuw wil uitschakelen en misschien is dat zowel in termen van gebruik van de publieke ruimte als in het licht van de duurzaamheid geen goede optie. Men zal altijd wel eens, op zondag een lege bus zien, maar de bussen van de lijn rijden zelden echt leeg. Hoeveel de klanten zouden moeten betalen, blijft een goede vraag. Of de Lijn ook geen treinen zou kunnen inzetten, om de kwaliteit van de verbindingen tussen Antwerpen en Gent te optimaliseren, blijft ook in het Vlaams Parlement onbesproken…

Neen, het zijn best aardige mensen bij de N-VA en ook in andere partijen zal men hen aantreffen, maar als het over Europa gaat, zijn er in het Vlaams parlement de afgelopen 5 jaar maar weinig momenten geweest waar de oppositie de ministers bevraagd heeft of waar beleidsvoorbereidend werk op de Europese tafels werd opgenomen. Dan, vrees ik, kan men bij de leden van het Vlaams parlement niet echt aardige mensen vinden, want dit riekt naar plichtsverzuim. Vlaanderen kan in Europa op alle domeinen meespreken waar ze krachten de grondwet bevoegd voor zijn en toch blijven ze net daar onmogelijk afwezig.

Maar goed, ook Geert Wilders zou in de Tweede Kamer de regeringsleden op Europees beleid kunnen aanspreken, maar Henk en Ingrid weten het toch niet,  maar juist daar ligt de sleutel waarom men zo heftig tegen Europa kan fulmineren: men verzuimt de eigen verantwoordelijkheid op te nemen en zegt vervolgens doodleuk dat de EU niet deugt.

Tot slot: Europa is niet af, voert soms beleid waar men vragen bij kan stellen, maar de volksvertegenwoordigers, zeker in Nederland maar ook in het Vlaams Parlement lijken niet altijd geneigd hun bevoegdheden afdoende te gebruiken. Wat België betreft, zal men het ene nationalisme niet afwijzen en het andere promoten. In meerdere opzichten heeft België kansen laten liggen om Vlaanderen en de Vlamingen echt te overtuigen. Mensen aardig noemen en hun ideologie onaardig, het klinkt ongetwijfeld goed, maar slaat nergens op. Het blijft opmerkelijk dat men als Vlaming al snel de indruk krijgt dat men niet veel met België te maken heeft.

Om maar iets te zeggen, de benadering van de kunsten, zowel de schilderkunst maar ook de muziek is van die aard dat we van Rik Wouters, Permeke of Masereel lang niet zo veel horen als van René Magritte. Het komt er vaak op neer dat de Vlaamse schilderkunst, maar ook de muziek, van Benoit of August de Boeck sowieso al provinciaal wordt weg gezet, terwijl ze in hun eigen tijd wel gewaardeerd werden. Enfin, het is steeds weer dezelfde riedel, dat Vlaanderen hoe dan ook een provinciaal gat was. En intussen ontdekt een mens dan Marten Melsen, die met De Boeck als goede vriend in Stabroek er een Tolstojaanse levensstijl op na hield… Provincialisme? Een zwaluw maakt de zomer niet, dat klopt, maar tegelijk, ook Cyriel Buysse leefde niet enkel in Afsnee, was bevriend met Maurice Maeterlinck en reisde enkele keren naar de VS. Laten we toch maar voorzichtig blijven met die veralgemeningen en vaststellen dat er vandaag in elke familie wel mensen zijn die ver van de Heimat leven. De waarheid geweld aandoen met politieke doelen, dat werk misschien even, maar de werkelijkheid is doorgaans sterker.

Bart Haers