Waar moet stroom op zee gewonnen heen?
Brief aan
het Brugse stadsbestuur
over het Simon Stevin
Project
en een zwarte zwaan
Brugge, 3 september 2014
Geachte heer burgemeester en
dames en heren Schepenen,
U heeft uw verzet opgegeven
tegen het Simon Stevin-project van Elia om stroom van de windmolenparken naar
de gebruikers te brengen. Hoezo? Waarom heeft u zich verzet? En u wil geen
kabeltje naar het Eiland voor onze kust? Ik begrijp dit niet en misschien wil
ik dat ook niet. U handelde namens de burgers van Brugge, of mag ik het oude
woord "Poorters" gebruiken? Niet echt, want we zijn vooral burgers
van Vlaanderen en Europa en u moet, als vroedschap handelen in dat grotere
belang. De haven zou niet geschikt zijn voor de aanleg van een installatie om
de kabels van op zee geproduceerde stroom te ontvangen. Vreemd. Maar het is
vooral onverantwoordelijk, nu gouverneurs worden ingelicht over
noodmaatregelen. Maar laten we tegelijk niet overdrijven, alle Europese landen
hebben problemen met het verbinden van persoonlijke en individuele belangen
versus gemeenschappelijke noodzaak. Het algemeen belang heeft men, ook het
socialisme gedurende decennia genuanceerd, maar samen met de liberalen heeft
men het individualisme tot nieuwe eredienst verheven. De vraag is of we de zaak
nog wel goed bekijken.
De SP-a heeft zich ook verzet
tegen de aansluiting van Zeebrugge op het nieuwe kanalenstelsel, bekend als
Seine-West, waardoor Zeebrugge gemakkelijker via het water met het hinterland
verbonden zou worden. Er worden ecologische redenen aangedragen die men niet
ernstig kan nemen. Het is zoals met de Lange Wapper: men zeurt over fijn stof,
maar er komt een massa fijn stof terecht op het huidige tracé van de halve
ring.
Van mijn stadsbestuur had ik
verwacht dat ze de burgers zou informeren dat men zou bijdragen aan het verbeteren
en verzekeren van de elektriciteitsvoorzieningen, maar het omgekeerde blijkt
het geval. want u heeft verzet aangetekend tegen het project Simon Stevin en
eerlijk is eerlijk, ik ben onthutst. Want u schaadt aan het algemeen belang
zonder dat duidelijk is welke particuliere belangen door het project geschaad
zouden worden als het project al doorgang had gevonden. Ik behoor tot de
generatie die in de jaren zestig en zeventig met contestatie van de voorgangers
is groot geworden en die leerden krities te kijken naar de dingen en autoriteiten te wantrouwen. Wat we kregen
was een elitaire meegaandheid met de kritiek en zodoende is het voor jongeren
vandaag zo te zien normaal dat de overheid bij elke tegenwind van koers
verandert. Dat overheden al eens moeten opkruisen of tegen de stroom inroeien,
lijkt men vergeten.
Bovendien blijkt ook hier dat
men de ingenieurs van Elia wantrouwt, dat men vreest dat de stroomkabels de
gezondheid en het welbevinden van mensen die in de nabijheid wonen zou kunnen
schaden. Het voorzorgsprincipe lokt dan een waterval van juridische acties uit,
waarbij u en het vorige stadsbestuur ervan uitgingen dat dit de wens van de
burgers zou zijn. Maar welke burger in de buitengemeenten wil een paar uur per
dag afgeschakeld worden van het net? Men legt mensen vaak een facet uit en
vergeet dat het gehele plaatje consequenties heeft die men niet zomaar over het
hoofd kan zien.
Gezondheid is een groot goed,
maar we kunnen niet terug naar een tijd toen men niet zoveel vermocht mensen
een goed leven te bezorgen, meer nog, onze volkomen afhankelijkheid van
elektriciteit is voor veel mensen zozeer een evidentie dat ze net zomin als
over de herkomst van een ei erbij in overweging nemen dat elektriciteit
geproduceerd moet worden, getransporteerd en in voldoende mate van zekerheid
binnenshuis worden gebracht. In de jaren zeventig leerden we dat
thermonucleaire centrales gevaarlijke speeltjes waren van niet te vertrouwen
ingenieurs, wat na Tsjernobyl ook nog eens bevestigd werd. Ook de
gebeurtenissen in Fukushima leerden weer eens dat alle voorzorgen in geval van
samenloop van omstandigheden onvoldoende zijn om een catastrofe te voorkomen.
Dat klopt maar het is tegelijk een misvatting dat we als mensen altijd aan
fataliteiten en cataclysmen kunnen ontkomen maar vooral dat overheid erin zou
slagen ons een rozenvingerige dageraad te beloven zonder dat er ook een
keerzijde aan de medaille zou zitten.
Van college van Burgemeester
en Schepenen van mijn stad had ik niet verwacht dat ze de noodzakelijke verbindingen
zou verhinderen om stroom op zee geproduceerd aan land te brengen. Ook had ik
niet verwacht dat ze de verbinding met het Britse elektriciteitsnet zou
vertraagd hebben. Wat moeten we hiervan denken? Populisme is het eerste wat bij
me opkomt. Ben ik dan te weinig kritisch tegenover de lobby van ingenieurs en
technici? Of zou het zo zijn dat ik mijn beperkingen erken en best weet dat ik
hun werk nauwelijks kan overzien, een leek zijnde op technisch gebied.
Het probleem, zo lijkt het
wel, heeft te maken met de paradoxale kloof binnen de samenleving tussen
allerlei segmenten: wantrouwen zorgt ervoor dat communicatie telkens weer
opgesmukt wordt, aantrekkelijk gemaakt terwijl een democratie en een vrije
samenleving op vertrouwen berusten. Okay, het kan geen blind vertrouwen heten,
maar toch, democratie en een vrije samenleving kunnen niet zonder onderling
vertrouwen, maar er is zelfs nog iets meer nodig dan vertrouwen, dat is een
grote betrokkenheid bij het welzijn van anderen, noem het broederschap.
Men kan het problematische
besluit tegen het Simon Stevin project ook nog anders kaderen, want men wil
ingaan op de wens van enkelingen, van kleine groepen die iets hebben tegen
hoogspanningsleidingen bovengronds. De aanleg van een volledig ondergrondse
netwerk zou, maar heel zeker ben ik het niet, ontiegelijk veel meer geld vergen,
waardoor de elektriciteit onbetaalbaar zou worden. Kan men aanvaarden dat
mensen een probleem hebben met de pylonen, zal men nagaan of wonen en leven in
de strook waar de verbinding aangelegd zal worden schadelijk kan zijn voor de
gezondheid? Zeer zeker, maar het is zoals met dat "device" dat Marc
Coucke ooit op de markt bracht, om de straling van gsm's tegen te gaan.
Misschien lijden we er schade onder, maar de zekerheid en statistische
incidentie vallen blijkbaar moeilijk vast te stellen[i].
Ik begrijp dat het voor de
overheid moeilijk blijkt grote infrastructuurwerken verkocht te krijgen aan het
publiek, maar als ik in mijn herinnering op zoek ga, dan is het lang geleden
dat overheden nog met veel overtuiging dergelijke projecten hebben gepresenteerd
zonder achteraf te zwichten voor de druk van actiegroepen en van de straat. Bovendien
ging dat zwichten zelden gepaard met een overtuigende argumentatie, nam men de
argumenten van de actiegroepen gemakzuchtig over.
Kortom, waarde dames en heren
van het college van Burgemeester en Schepenen, ik ben werkelijk van de kaart
door uw keuzes inzake de grote dossiers die zowel voor Brugge als stad, maar
ook voor het Vlaanderland verstrekkende gevolgen kunnen hebben. Ben ik een groot
voorstander van burgeractivisme, dan denk ik dat de verkozenen des volks best
een rechte rug hebben en proberen duidelijk te maken dat sommige oplossingen in
het algemeen belang voor particulieren soms lastig kunnen uitpakken. Het kanaal
om Zeebrugge met het hinterland te verbinden botst op een coalitie van
natuurverenigingen, grondeigenaren, boeren en wandelaars. Het mag zijn dat het
kanaal onteigeningen noodzakelijk maken en die moeten ordentelijk verlopen, dat
wil zeggen dat de onteigende burgers niet in een kluwen van administratieve en
juridische procedures terecht komen, want als burger meen ik dat die
medeburgers in hun rechten erkend en met respect behandeld moeten worden. Maar
u zwicht, geachte heer burgemeester ook voor mensen met grote inkomens die
zowel tegen het kanaal als tegen de hoogspanningsleidingen gekant zijn. Het is
een hele kunst particuliere belangen en het algemeen belang met elkaar te
verzoenen, maar hier staat iets anders op het spel, namelijk de vaststelling
dat het recht particulier egoïsme voor laat gaan op algemeen belang en er is
nagenoeg niemand die het verdedigt. Nogmaals, er is meer nodig dan een
wettelijk kader, misschien wel die zogenaamde kleinburgerlijke mentaliteit die
de generatie van Mei '68 zo verafschuwde, maar die wel mee heeft bijgedragen
tot toenemende welvaart. Gelukkig klonken er kritische geluiden, zoals van de
Club van Rome, maar van politici mag men, zoals ook Frank Furedi in "The
politics of fears" heeft uiteengezet, verwachten dat die niet enkel ingaan
op een voortdurende stroom van opgeklopte angsten, maar ze ook proberen te
stillen. Niet op de manier die we kennen van wijlen Armand Pien, die aan het
einde van zijn leven moest toegeven dat hij de boel op vraag van de regering
belazerd had. Het is helaas moeilijk om goed te doen.
Ik heb er dan ook het volste
vertrouwen in dat u zich zal inzetten voor die aansluiting tussen het continent
en de Britse eilanden, dat u het opwekken van stroom op zee niet tot een surrealistische grap zal doen verkeren
en dat we als burgers verzekerd mogen zijn van een bestuur dat algemeen belang
en particuliere rechten wel weet te verbinden.
valete,
Bart Haers
PS Die zwarte zwaan zou een
exoot zijn die ziekten kan overzetten op de alom gekende en geliefde witte
Zwanen die Brugge al sinds mensenheugenis zoveel genoegens verschaffen aan
Bruggelingen en toeristen. Hopelijk voor u wordt het vangen van het dier geen
absurde grap.
PPSS de heer Karel Lannoo van "the European policy studies wees me er terecht op dat ik de Europese dimensie van het dossier had veronachtzaamd en ik kan daar weinig tegenin brengen. Het is nu eenmaal zo dat energiedossiers nogal nationaal, zo men wil regionaal bekeken worden, dat de brede media weinig inspanningen doen het Europese beleid inzake energiezekerheid aan de orde stellen, niet alleen als het erop aan komt dat beleid in gebreke te stellen, maar gewoon om het zelfs maar uit de doeken te doen.
Ach ja, de burgemeester is geen lid van de NVA, derhalve dus, dat verklaart alles uiteraard.
BeantwoordenVerwijderenPrachtige repliek, moet ik zeggen. Overigens, in het vorige bestuurscollege zat ook een schepen voor N-VA. Neen, het klopt niet dat ik daarom de burgemeester en schepenen aanspreek. Wel is het zo dat men er toch niet omheen kan dat men niet moet pleiten voor groene stroom en dan de hoogspanningskabel afwijzen. Maar goed, zolang u anoniem blijft zeuren, zal het wel nooit goed zijn.
Verwijderen