Onderscheidingsvermogen: wat is van belang

Politiek & samenleving

Politicus in last

De schijn van het gelijk

Vorst Talleyrand, die vele politieke watertjes doorzwom
en blijk gaf van een grote politieke flexibiliteit. Als politici
zeggen dat liegen niet mag in de politiek, boer let op uw
ganzen. 

“Wie gelooft die mensen nog?”Het was in de aanloop van de verkiezingen van 2007 dat Leterme deze sneer aan Verhofstadt richtte en die hem vervolgens telkens weer werd ingewreven. Een retorische vraag of een aanzet het politieke debat op losse schroeven te zetten? Want een politiek debat werkt niet als men de uitlatingen van deze of gene zijde gebruikt om de betrokkene in discredit te brengen. Het probleem blijkt te zijn dat we niet goed meer weten welke aantijgingen relevant kunnen en horen te zijn en welke slechts te maken hebben met politieke tactiek, politieke spelletjes.

In 2003 had Verhofstadt in een debat met Stefaan De Clerck de euvele moed de voorzitter van de CD&V aan te pakken met een fax of mail, brief over iets wat de CD&V van plan zou zijn geweest. Maar in 2007 verscheen diens nieuwe tegenstander, Yves Leterme beter beslagen op het ijs. Hij had 3 jaar Vlaanderen geregeerd en vervolgens had hij het Kartel met N-VA oren en poten gegeven en was de VLD in Vlaanderen best te spreken over de regeringsleider.

Wat er na de verkiezingen is voorgevallen, weten we maar al te goed, maar ook hier werden tactische spelletjes niet geschuwd. Een journalist die Leterme vroeg de Brabançonne te zingen, eindeloos gedaas over voorstellen en tegenvoorstellen, waarbij de Open VLD ook nog eens aan kwam draven, als de CD&V de zaken wat rustiger wou aanpakken met eisen dat er snel een communautair akkoord diende te zijn. Vervolgens, als de CD&V wilde doorduwen, ging het weer andersom en wilde VLD wat meer respijt. Het valt mij op dat die hele periode geen enkele journalist de tactische zetten van Open VLD en anderen nooit heeft doorgelicht.

Het is mij al langer duidelijk dat journalisten geen afstandelijke spelers zijn, maar zeker onder Paars best hand- en spandiensten wilden leveren tegen de oude CVP en later de CD&V. Het boek van Geert Bourgeois en Bart de Wever, de Puinhopen van Paars kreeg weinig echte aandacht, dat wil zeggen, geen enkele journalist deed pogingen om inzichten in het boek te weerleggen, toch niet op een opvallende manier. Beter was het te zwijgen.

In de aanloop van 2010 kregen we een boek te verteren van Yvan de Vadder over eerlijke politiek, maar wanneer zullen journalisten eens goed nadenken over hun rol in het geheel. Het probleem van de kritische, objectieve benadering is al vaker onderzocht, Frank Thevissen schreef over de betekenis van opiniepeilingen, de mediawaarde ervan en hoe het allemaal dient om nieuws te maken, maar hierover verscheen in de pers weinig. Mediakritiek moet methodologisch goed onderbouwd zijn en er moet een theorie achter steken. Ik dacht eerst dat men het meende, maar bij nader toezien blijkt men te bedoelen dat men de juiste premissen dient te hanteren en dat men dus de juiste pijlen dient te richten op het juiste doel.

Opmerkelijk was gisteren, donderdag 19 december dat bij de Laatste show ene Bent Goorman te gast was, Chris van Camp die een boek had geschreven dat volgens de vrouwenverenigingen een echte blijk van vrouwonvriendelijkheid tentoon spreidde, dat best onder de schijnwerpers gezet mocht worden, waarna bleek dat de auteur een progressieve, nadenkende madam is. Intussen pakte mevrouw Milquet uit met een voorstel elke belediging aan het adres van vrouwen te laten bestraffen. Vele vrouwen vinden die aanpak schieten op een muis met een bazouka, maar die vergelijking lijkt ons niet echt gepast. Het gaat erom Milquet voorstelt dat het goed zou zijn als de politie mensen die niet goed opgevoed zijn, die niet altijd weten hoever ze te ver mogen gaan, zal bestraffen. Zouden dan niet sommige televisiefiguren van het scherm moeten verdwijnen? Nu goed, Chris van Camp bleek niet de goede persoon om zo een negatieve award te ontvangen, vooral omdat men vreesde dat er ook nog eens stampei bij zou maken, bij het uitreiken. De cactus die haar via Michiel N* werd aangeboden, oogt nogal als een fallus, maar voor het overige kunnen we er echt niet onder de indruk van zijn. Er is vrouwonvriendelijk gedrag, er is veel meer mensonvriendelijk gedrag en er lopen genoeg dames en heren  in de media en de politiek die anderen belerend toespreken of erger nog, iedereen die niet tot de club behoort, voor onnozel houden. Volgens de krant was er in Panorama een spraakmakende uitzending over de It-girl, de opvolger van de Bimbo en andere opvallende verschijningen, die alleen daarom van belang schijnen. Bardot mocht tenminste nog paraderen in een film, voor ze echt bekend werd. Vandaag zijn de looks voldoende. Maar ook dat blijkt weer een vergissing want een jongedame zou volgens de krant geen onnozele trien zijn, maar bijna kans maken op lidmaatschap van Mensa, de club van superintelligente wezens.

Om maar te zeggen, men verneemt wel wat via de media, maar de relevantie blijft soms beperkt tot een glimlach. Aan de andere kant weten we toch wel dat een politicus die naar eer en geweten handelt en met een beperkte equipe, vergelijk de kabinetten van de federale regering maar eens met die in de Vlaamse regering, volop het vuur aan de schenen wordt gelegd, omdat men eindelijk liever een andere Vlaamse regering zou willen. Dat er ongetwijfeld munitie wordt verzameld om als het geval zich voordoet, iemand goed in de hoek te zetten, kan geen enkele politicus of journalist ontkennen. Aan de andere kant van de Oceaan werd een politicus in discredit gebracht omdat hij, naar uitlatingen van zijn tweede echtgenote en ex een open huwelijk zou hebben gevraagd. Nog afgezien dat dit bij een gelovig publiek wat reuring kan geven, begrijpt een weldenkend mens niet dat de media, die voortdurend de rijken en het schone volk liet en laat paraderen met scheve schaatsen en minnaressen, minnaars, worst kan wezen of die man daarom geen goede kandidaat zou wezen. Hoe gaat het ons aan als een politicus met de verkeerde persoon de lakens deelt? Men kan daar in de meeste gevallen vandaag geen kwaad meer in zien, maar als het gevolgen zou hebben voor het functioneren van de betrokken minister, hoge ambtenaar, dan zal dat wel gevolgen hebben. Maar hoe zwaar weegt dat bijvoorbeeld tegen de onderwijshervormingen?

Daarover wordt minder stampei gemaakt, terwijl men merkt, zoals in Nederland waar jonge mensen die zich aandienen voor een opleiding tot meester, leerkracht lager onderwijs en die in feite op verschillende terreinen niet goed genoeg geschoold zijn en vaak ook niet echt geïnteresseerd zijn in het ambt. Belangrijker in het debat is de vraag die recente berichtgeving oproept, namelijk dat alle kinderen per se een algemene vorming zouden moeten krijgen. In de beste der werelden kunnen alle kinderen dezelfde leerstof aan, maar kinderen verschillen en niet altijd hechten ouders voldoende aandacht aan de school, steunen ze hun kinderen als ze afhaken in plaats van ze te stimuleren verder te gaan en er het beste van te maken. In naam van de rechtvaardigheid wil men dus kinderen die wel tot heel veel in staat en bereid zijn niet de kansen op ontplooiing geven omdat men de leerlingen die er niet zo goed toe in staat zijn per se aan boord wil geven. Maar er is nog iets anders, men wil voor sommige productiegerichte bedrijven beter geschoolde mensen, maar tegelijk blijft men het voorstellen alsof die beroepen niet echt ter zake doen. Zou men er niet wel aan doen juist beroepen waar handigheid tot haar recht komt beter voor te stellen. Als ik als eens naar Thuis kijk, dan blijkt het verschil tussen de ene groep, de wel opgeleiden en de lager opgeleiden wel degelijk van belang, maar op een bijna karikaturale manier.

Nu wil het geval dat de minister in last, Muyters, ook minister van werk is, een gevolg van de newspeak van de afgelopen decade, waar hij lof voor krijgt. Toch blijft het onderwijsbeleid vandaag vooral een zaak voor specialisten. Vraag: hoe lang nog zullen de burgers die echt wel goed onderwijs voor hun kinderen willen, aanvaarden dat specialisten in een ivoren toren maatregelen voorstellen dat de kansen van hun kinderen onderuit gehaald worden. Er zijn in Vlaanderen elitescholen, dat klopt, technische scholen waar de leerlingen wel degelijk de kans krijgen een metier stevig onder de knie te krijgen. En aan de andere kant, Richard Sennett, die in Vlaanderen minder aandacht krijgt dan Richard Florida, stelt in zijn werk over de ambachtsman dat ook onderzoekers, experten in zekere zin de blik van de ambachtsman nodig hebben en vooral oog moeten hebben voor de betekenis van hun inzichten buiten hun specialisme kunnen aftoetsen en dat gebeurt lang niet altijd. 

Er is een minister in last, jammer en helaas, maar het ontbreken van het debat over belangrijker aangelegenheden, het moet ons van het hart, nemen we zowel zijn tegenstanders als de media kwalijk. Onderwijshervormingen die ertoe leiden dat we nauwelijks nog aandacht hebben voor het verwerven van diepgaande kennis in wis- en natuurkunde. Maar ook inzake talen en filosofie blijft men vandaag onder de maat. Het is een kwestie van leerkrachten die wel willen, maar voortdurend aangestuurd worden om net niet te brengen wat jongeren nodig hebben. Wie ziet hoe de afgelopen jaren hoogtechnologische ontwikkelingen mogelijk bleken. Maar lange jaren hebben ingenieurs in hope een examen moeten doen. Nu is dat weg gevallen maar blijft de aandrang beperkt. Men zou dus eerst eens een algemene visie moeten uitwerken, waarbij Ides Nicaise en collega’s hun inbreng kunnen hebben, zonder dat zij het laatste woord hebben.

De discussie over de toekomst van Vlaanderen en Europa blijft achterwege en dan komt het mij voor dat de media de kritiek niet moeten wegwuiven dat dit soort gebeurtenissen zoveel belang toekennen buitensporig is. Dan is niet de minister in last, wel de samenleving.

Bart Haers

Steeds meer wordt mij duidelijk dat we over de kwaliteit van het debat over hoe het verder moet, veel beter moeten bewaken. Het zal dus ongetwijfeld voorwerp uitmaken van een verder debat.