Bij het overlijden van senator John McCain
Dezer
Dagen
Senator John McCain overleden
De
kracht van een Maverick
 |
| John McCain |
We zullen
ons medeleven niet toevoegen aan al die andere obligate uitspraken. Wat mij in
de man fascineerde was zijn zelfvertrouwen om vast te houden aan zijn
overtuiging, ook als de fractie een andere weg koos of net de eigen inzichten
bij te stellen als de feiten daarom vroegen. Waarom zou men een soldaat die
gevangen genomen werd en het overleefde, maar daarbij dan weer de marges
opzocht, om te overleven niet met het grootste respect bejegenen? Zullen we ons
nog herinneren, over twee of drie “presidencies”? Men moet van politici geen
heiligen maken, daarvoor is het handwerk te hard.
Dat is
evenwel niet de vraag, wel gaat het, kijkend naar McCain, wat een politicus kan
doen in het radarwerk dat de politieke instituties zijn en hoe kan zo iemand
een stempel drukken, want dat wil toch elke politicus. Het is in geen enkel
systeem goed mogelijk om zomaar zijn of haar stempel te drukken op “het beleid”,
omdat er zoveel is waarover politici moeten nadenken en een visie uitdrukking
geven. Senator McCain stond bekend als een Maverick, maar ook was hij geneigd,
hoort men, dat hij graag bommen zou gooien als de Amerikaanse belangen in het
geding zijn. Soms heb ik de indruk dat hij wel eens meer een rouwdouw speelde
dan hij het werkelijk meende. Wel stond hij gespierd Amerikaans optreden voor
om de wereldorde niet te zeer te ontwrichten.
McCain
overleefde de gevangenschap in Noord-Vietnam en wie de film “The deer hunter”
had gezien, wist dat krijgsgevangenen in Vietnam niet helemaal volgens de
regels van het oorlogsrecht behandeld werden. Hoe McCain de verwondingen
overleefde, genas en vijf jaar in gevangenschap kon overleven blijft voor velen
een raadsel, omdat zij die het meemaakten best wel wisten dat als we het allemaal
zouden weten dat wij er de gevolgen niet van kunnen vatten. De wrakken van de
Vietnamoorlog hebben de Amerikaanse politiek en samenleving meer geraakt dan
wij ons kunnen voorstellen, omdat we nooit de voorzieningen voor
oorlogsveteranen hebben bezocht. In dat licht wordt het overleven en de
daadkracht van McCain wel iets meer dan “ik hou van mensen die niet gevangen
hebben gezeten”. De Amerikaanse president lijkt op militaire leiders die hun
soldaten laten volgen door veiligheidstroepen iedereen neermaaien die ook maar
de indruk wekte zich te drukken of te deserteren.
In
2007 en 2008 heb ik dat verhaal ergens opgevangen en was verrast door de wijze
waarop (jongere) mensen dat Vietnamverhaal vereenvoudigden, zo een beetje als een
kwestie van malchance. Een oorlogsveteraan, ook als die vijf jaar gevangen zat
en eventueel weg had gekund, blijft een oorlogsveteraan. Is men daarom een
held? Moeilijk te zeggen, want de daden van een soldaat hebben zelden
doorslaggevende gevolgen, gezien de massaliteit van de moderne oorlogsvoering.
Iedereen valt te vervangen, kan desnoods met een “purple heart” voor gewonden
en gesneuvelden in krijgsdienst voor de VS voor bewezen diensten worden bedankt.
Al in
1982 begint McCain, ten tijde van Reagan aan een politieke campagne, die bijna
vier decennia omvat en daarmee model kan staan voor de veranderingen in de Amerikaanse
samenleving en de wereldgemeenschap. McCain was geen doetje, was het oneens met
zijn eigen presidenten en liet niet na dit publiek te maken, wanneer hij dat
nodig achtte. Maar de Amerikaanse politiek, gehinderd door het meerderheidssysteem
– de winnaar neemt alle stemmen – is bikkelhard en de media hebben evenmin
altijd tot doel de waarheid te vertellen, laat staan aan te geven wat er op het
spel staat voor de burgers. McCain was tegen abortus en het homohuwelijk. In
Europa zijn dat onhoudbare standpunten voor een politicus, voor de gelovige
Amerikanen is het van belang dat eeuwige wetten ons handelen bepalen en kan
lijdzaamheid op moreel vlak niet door de beugel – tegelijk blijken Amerikanen
meer geneigd tot ondernemen en handelen en dan Europeanen en zeker in de oude
landen van Europa, al mag men die benadering met een korrel zout nemen. Kan men
nog steeds paternalistisch decreteren dat vrouwen niet mogen beschikken over
hun vruchtbaarheid, in de VS kan dat vanzelfsprekend wel voor een deel van het
electoraat, dat vaak net omwille van de inzet op moreel vlak zeer gedreven
kiezers zijn.
Intussen
kan men de vraag stellen of men daarmee de Preambule tot de Amerikaanse grondwet
gestand doet: Life, liberty and the pursuit of happiness”. Vooral dat laatste geeft
anders dan de idee van broederschap in de Franse Revolutie vooral een individuele
inslag aan de grondwet. De staat kan in principe niets in de weg leggen als
mensen hun geluk nastreven. Bovendien hebben John Adams en Thomas Jefferson wel
eensgezindheid gevonden over de plaats van religie in de samenleving. Er is
geen officiële staatsgodsdienst in de VS, maar anders dan in de meeste Europese
landen, waar na lange strijd de scheiding van kerk en staat ook mee een
situatie heeft mogelijk gemaakt, waarbij behoren tot een kerk geen issue meer
is, zijn religieloze Amerikanen eerder zeldzaam en kon Barak Obama nauwelijks
iets zeggen over atheïsten. In het UK is de situatie anders, maar zelfs in Ierland
brokkelt het katholicisme af, of beter, wordt het weggeveegd.
Heeft
McCain tot het einde zijn conservatieve visie gestand gedaan? Ik zou het niet
weten, wel heeft hij het de zittende president behoorlijk lastig gemaakt, door tegen
de afschaffing van Obamacare te stemmen. Het probleem is dat veel mensen die
tegen dat nieuwe systeem volksgezondheidsvoorzieningen er zelf we baat bij
hebben, maar geloven dat de staat niet moet tussenkomen, dat elk zijn boontjes
moet doppen. Het valt niet altijd goed te begrijpen, want in de VS is de
levensverwachting lager dan in Nederland of België, is de geneeskunde niet voor
iedereen toegankelijk en toch wil men geen algemeen toegankelijke
gezondheidszorg. McCain ging niet in die benadering mee, maar bleef steun geven
aan Obamacare. De rede die senator John McCain hield over zijn stemintenties
blijft het lezen waard, omdat hij zich uitspreekt over de werking van de senaat
als een belangrijk, cruciaal besluitvormingscentrum in de Amerikaanse politiek,
waar, als het goed is, “bipartisan cooperation” de besluitvorming mogelijk
maakt die boven de verschillende visie van de grote partijen heen kan gaan.[i]
In die
zin was John McCain een inspirerend politicus, die begreep dat louter polariseren
het politieke bedrijf zelf in het gedrang brengt. Kan men anno domini 2018 nog
wel zonder meer tegen abortus fulmineren en elke wetgeving die het mogelijk
moet maken tegenhouden, c.q. het bekende arrest van het hooggerechtshof Roe
versus Wade ongedaan maken? De regels van religies zijn vaak strikt om interne
verdeeldheid te vermijden en vooral omdat men nu eenmaal gelooft de waarheid –
over gods woord – in pacht te hebben. Het verhaal hoe morele leefregels tot
stand komen, verdient meer aandacht, ook al omdat men toch goede argumenten van
node heeft als men er iets aan veranderen wil. Opgemerkt kan worden dat men die
argumenten vooral redelijk moet gronden, waarbij men ook rekening houde met het emotionele kader waarin mensen zich denken
wel te bevinden. De kracht mensen te overtuigen, blijft altijd nog een vaardigheid
op zich. Het blijft opmerkelijk dat Obama na het bijna woordenloze beleid van
G.W. Busch met zijn retorische kracht mensen wist aan te spreken, die het
deelnemen aan stemverrichtingen al lang achter zich hadden gelaten of er nog
niet over hadden gedacht.
De rol
van een senator in het grotere geheel is beperkt, elke politicus zal
uiteindelijk vervangen worden, maar toch kan men niet om de persoonlijkheid van
een aantal politici heen, niet alle, want in de samenleving zijn de bijzondere
figuren niet zo wijd verbreid. Bovendien hangt het ook nog van de
omstandigheden of bijzondere eigenschappen aan het licht kunnen komen en dan
moet de betrokkene ook nog eens de moed hebben die gelegenheid aan te grijpen.
Het is
op het oog niet nodig dat politici ab ovo bijzonder zijn, want wie te veel als
talent voorgesteld wordt, kan nog eens tegen een paar muren oplopen. Politici
komen vaak pas echt uit de verf als ze het onmogelijk gewaande realiseren of in
bijzondere omstandigheden een rol opnemen die men niet van hen verwacht. De kans
dat iemand daartoe geroepen wordt, blijkt overigens beperkt, want een maverick
wordt men niet door geboorte, maar door een eigen aanpak die wel eens botst met
de visie van de tenoren. Het kan gevaarlijk zijn en er zijn veel mensen
geroepen geweest om enigszins dwars uit de hoek te komen, maar zeldzaam zijn
zij die het politiek overleven.
We
zullen McCain niet zo gauw vergeten, maar toch, hij wist wellicht dat zijn
laatste kunstje erin bestond te blijven zitten, toen zijn partij hem vroeg een
andere kandidaat van de eigen partij een kans te geven in tussentijdse
verkiezingen. Ook dat was zo te zien weloverwogen, om de partij geen vrij baan
te geven. Het blijft dus van belang te begrijpen dat John McCain aan de Senaat
nog een keer de regels van het politieke spel uitlegde: strijd, vecht, ga tot
het uiterste maar eens de zetel verworven, moet men staatsman worden en
uitstijgen boven primaire slogans.
Bart
Haers
[i] http://thehill.com/blogs/pundits-blog/healthcare/343694-full-speech-john-mccain-on-key-senate-healthcare-vote
Reacties
Een reactie posten