politici verdienen respect, meestal

Brief

Aan een gekwetste politica

Fientje Moerman

Brugge,  11 december 2013

Geachte Mevrouw  Moerman,

Misschien niet de meest flatterende
foto die ik kon vinden, maar wel sprekend,
want ik vind er iets van haar bevlogenheid
in terug.

.

Ik heb u altijd beschouwd als een integer politica, die wel weet waar ze mee bezig is, maar ja, op enig moment was u voorwerp van controverse en ik kan me voorstellen dat de vrienden plots niet meer in drommen uw kantoor binnenliepen en dat u naderhand veel inspanningen hebt moeten doen om in uw partij nog iets te betekenen. Toch betekent u meer voor uw regio dan sommigen vermoeden.  Uw inspanningen om het cluster van biotechnologische bedrijven in Gent te ondersteunen verdienen meer dan welwillende aandacht.

Maar u schreeuwt uw angst uit omdat iedereen aan u twijfelt, iedereen, burgers, boeren en buitenlui, maar vooral omdat journalisten en politieke wetenschappers er plezier in scheppen de politiek te beschrijven als een mestvaalt waarop vele hennen en hanen rondscharrelen en elkaar voortdurend in de pluimen vliegen. Het beeld is niet alleen niet correct, het doet ook afbreuk aan de burgers van dit land. Wat is er aan de hand.

De gebeurtenissen rond het overlijden van Madiba, Nelson Mandela heeft me er weer aandachtig voor gemaakt hoe journalistiek deze dagen niet zonder hyperbolen en vooral zonder extreme voorstellingen kan. De afscheidszitting in het voetbalstadion gisteren liet zien hoe moeilijk het is, voor burgers aan de ene kant hun echte, diepgevoelde waardering te laten blijken voor de overledene, maar niet te zwijgen over wat de huidige politieke top van Zuid-Afrika uitvreet. In het algemeen is dat in het gesprek over politiek wel vaker het geval. Toen Wilfried Martens eerder dit jaar overleed, merkte ik ook die tweespalt, maar vooral de houding van journalisten en andere commentatoren, ook al hebben ze soms weinig te zeggen, was me een doorn in het oog. Plots was de goede oude Wilfried met zijn  bijzondere politieke parcours niet meer de pispaal van links of van de vredesbeweging en zijn hervormingen van de staat, werden plots als kunststukjes beschouwd.

Ik denk dat zijn grote prestatie er in heeft bestaan als persoon te overleven, maar dat hij uiteindelijk begreep dat de politiek hem niet zou kunnen brengen wat hij ervan had verwacht. Gisteren hoorde ik Barack Obama spreken over zijn respect voor Mandela en er sprak uitgesproken fundamenteel respect uit. Een respect dat binnen de krijtlijnen van de politieke arena wel eens onmogelijk lijkt. Hugo Schiltz, die ik tien jaar lang via Vlaanderen Morgen mocht volgen en toeschouwer zijn bij zijn uitschuivers, maar vooral niet aflatende ijver, leerde me dat al die akkefietjes misschien op zich niet veel voorstellen, maar op termijn gaan wegen.

Het heeft te maken met de wijze waarop onze politieke wetenschappers hun subjectieve voorkeuren niet altijd kunnen verstoppen, wat op zich niet erg is, maar dat ze er zelf niet stil bij staan en dat is wel van enig belang, want zo zien ze niet dat ze bepaalde besluitvormingsprocessen niet meer adequaat kunnen onderzoeken. Geen journalist, geen Carl Devos vond het een ernstige reflectie waard, de volte face van Patrick Janssens in 2009, omtrent de Oosterweelprojecten. Ik denk nog altijd dat hij wel de politieke opportuniteit begreep, maar niet kon inschatten hoe zo een zet zijn reputatie maar ook die van de politiek kon schaden. Het betekende inderdaad schade voor de politiek en voor elk van u.

Maar het verhaal van Uplace mag er ook wezen als een foute inschatting. Het verhaal gaat dat uw partijgenote Patricia Ceyssens iedereen te vlug af was met de Brownfield-Conventant voor de vervuilde terreinen in Machelen, onder de viaduct van Vilvoorde. Men zal begrijpen dat de houding van de Raad van State niet geheel onbegrijpelijk is, maar anderzijds, als er een kamerbrede consensus had bestaan dat deze oplossing, gezien de omgevingsfactoren een bijna optimale oplossing mocht heten… maar het mag niet zijn en de politici krijgen het odium aangemeten zich niet tot besluitvaardig handelen te kunnen bewegen.

Of neem het dossier van de onderwijshervormingen en de houding van VLD daarin, een houding die voor mij nog altijd onbegrijpelijk is, omdat ze niet strookt met de idee van het oude liberalisme dat men voor het algemeen welzijn en de welvaart mensen best zo goed mogelijk uitrust voor een werkzaam leven en voor persoonlijk welbevinden. Uw collega Marleen Vanderpoorten heeft zich beijverd de socialistische agenda voor een secundair onderwijs zonder smaak of kraak in te voeren: de leerlingen moeten een diploma krijgen, de inspanningen daartoe mogen niet te zwaar wegen en aan het einde van de rit mogen er ook geen trauma’s zijn. Uit mijn jeugd herinner ik mij dat op het collège Sainte Barbara te Gent de sociale mix groter was dan men doorgaans aannam, maar ook dat vele jongeren het zesde leerjaar in de Vrije gesubsidieede Lagere Jongensschool Sint-Gislenus – naar college gingen in Eeklo, of naar het PTI aldaar, die men toen ook wel een eliteschool mocht noemen. Nu zien we dat het onderwijsbeleid gedurende bijna veertig jaar, sinds Herman de Croo en minister Callewaert er een was van hervormen op het ritme van de intellectuele modes.

Het probleem was en is dat journalisten zelf ook participerende journalistiek bedrijven en zelf die hervormingsagenda genegen zijn, terwijl de onderwijsdeskundigen nagenoeg allemaal dezelfde ideologische parochie zijn toegedaan. Inzichten, over respect of over het belang van het ambachtmanschap van Richard Sennett bleven onbesproken, de andere Richard, Florida, die over de stad als oord van creativiteit werd zonder voorbehoud aangenomen, terwijl Vlaanderen nu eenmaal een deel is van een Europese megalopolis.

Weet u, soms denk ik dat we elkaar te graag de duivel aandoen. We kunnen niet zonder een goed politiek kader, dat democratisch gelegitimeerd is, maar niet enkel politici moeten hun zelfbewustzijn opkrikken, ook burgers. De overheid speelt in de complexe samenleving die we zijn een grote rol, als spelverdeler, maar het punt is dat sommige politici te veel willen tonen dat ze het zout op hun patatten verdienen. Maar is iets anders, burgers spreken met politici over hun eigen behoeften, zelden komen ze voor een gesprek over het gevoerde beleid. Burgers willen eisen ingewilligd zien, in het beste geval verpakt in wensen of rekwesten. Maar, sommige politici willen hun beleid in zo een gesprek ook niet graag bespreken.

Hoe lossen we dat op? Door opnieuw wellevendheid als maatgevend voor een goed gesprek te leren zien en dan moet men ook journalisten mee hebben. Ik vond ook dat mevrouw Cools wat ver ging als ze over de kinderen van de minister van de Noordzee begon. Aan de andere kant, die journalisten, ook niet mevrouw Cools, hebben het proces gemaakt van de heer stichter van Electrawinds. Er waren redenen te over om de handel en wandel van die man te volgen, wat gelukkig wel kon via de Standaard.

U spreekt van steekvlampolitiek en ik ben het er mee eens, dat men soms met schandalen gaat leuren als daar geen aanleiding toe is. Waar doen we het om? U stelt zich die vraag, maar ik weet ook dat wij burgers ons niet altijd van onheus gedrag kunnen vrijpleiten. Nu ben ik wel vrij kritisch over politieke daden van politici, maar de persoon zelf mag daar, tenzij in uiterste gevallen en als er voldoende aanleiding toe is, niet in betrokken worden.

Nu is het wel zo, zoals Stefaan de Clerck stelt, dat de zeden verhard zijn, wat me overigens ook verrast, want ik had gedacht dat de democratisering van de samenleving ook tot meer beschaving had geleid. Maar helaas is het tegendeel het geval. En dan zie je hoe een Hugo Camps van tijd met scherp schiet op politici, op personen, niet op hun handelingen. Ook zie je dat politieke wetenschappers als Sinardet of Carl Devos er plezier in scheppen de conflicten te belichten, niet de betekenis van een discussie voor de samenleving.

En het ergste is, dat u beseft dat u mee in hetzelfde schuitje zit, als het commentariaat en alle burgers in dit land, in Europa. Het komt er dus maar op aan of we opnieuw de rolverdeling kunnen aanvaarden, waarbij u en uw collegae, de media in allerlei kleuren en geuren en wij burgers elkaar als gelijkwaardige partijen benaderen, terwijl we het met elkaar moeten stellen. Als ik iemand hoor zeuren over de politici, dan probeer ik de frustratie van die burgers te duiden, maar niet teveel het gedoe over Bart de Wever of Bart Tommeleyn in het gesprek te benadrukken, al heb ik natuurlijk een lichte voorkeur.

Tot slot hoopte ik u met deze brief gerust te kunnen stellen en u een hart onder de riem te kunnen meegeven, maar er komt toch een beetje venijn in de staart: moeten politici altijd doen alsof zij een oplossing in de schuif moeten hebben voor elk probleem dat zich aandient. Sommige politici en sociale wetenschappers hebben zelfs oplossingen voor oplossingen die uitgesproken marginaal zijn. Neem de discussie over de wachtlijsten voor de zorg voor zwaar en gematigd mentaal gehandicapten. Het is goed dat er een overzicht is, maar we moeten kijken wie welke zorg nodig heeft en vooral hoe de Vlaamse overheid daar een mouw aan kan passen. Met marginaal in dat domein bedoel ik dat men de zorg van ouders om hun hulpbehoevende kinderen moet erkennen, maar tegelijk niet kan pleiten voor besparingen en tegelijk een onmiddellijke oplossing willen omdat die oplossing er niet zomaar kan komen. Bovendien heeft die overheid niet alle beleidsinstrumenten aan boord, zoals iedereen weet. Toch vinden sommige partijen dit niet zo erg, want er is een staatshervorming.

Het zou goed zijn als we een soort gevoel van samen opbouwen konden opwekken, waarin burgers politici kunnen begrijpen, maar evenzeer, politici burgers niet voor onbeschaafde boeren en buitenlui houden. Vlamingen zijn doorgaans goed geschoold en weten wat er speelt. Alleen, door de voortdurende wijzigende fiscale regels is het voor iedereen moeilijk eigen plannen te kunnen uitwerken. Burgers zijn te volatiel, maar politici willen ook soms blijk geven van soms al te vluchtige opinies, wat ook niet helpt.

Met respect en sympathie,

Bart Haers