Waarom men geen boeddhistisch monnik mag worden

Brief

Aan een parketmagistraat

En anderen die zich het lot van Giel

Aantrekken

Brugge, 14 september 2013

Geachte dames en Heren van het Parket, OM te Gent

Geachte dames en heren van de Jeugdhuis,

Mevrouw, Sabine en ook u, Giel, weest gegroet,

Gautama Siddharta? De weg naar
verlichting volgens andere
inzichten. 

U wil naar India om in een klooster de weg te gaan teneinde boeddhistische monnik te worden. De jeugdrechter zag donderdag in een spoedzitting geen bezwaar, maar het OM ging in beroep en dus zal u, Giel, moeten wachten, wat u, gezien uw interesse en vertrouwdheid – nu al – met het Boeddhisme niet zo moeilijk lijkt te vallen. U zal wachten.

Mevrouw, u blijkt al langer met het Boeddhisme in contact te staan, er zelf ook veel aan te hechten. Sinds tijden is er in Europa een grote interesse voor andere religies, voor andere levensopvattingen en we weten dat hier alvast de vrijheid van geloof gegarandeerd wordt door de grondwet. Duidelijk is het dat men uw zoon daarom niet tegenhouden zou, maar toch, men moet hierbij toch denken aan de verkrampte houding omtrent de jongeren die naar Syrië varen – te land, ter zee en door de lucht – maar daar bezweert men mij, gaat het om het inperken van het risico op terrorisme of mogelijke haarden van radicalisering. Nu ben ik ook niet blind en binnen de Islam in Europa bestaat er wel een zekere tendens om een beleving van de Islam te ontwikkelen die niet spoort met onze opvattingen en die onze opvattingen zelfs aanvalt. Daar moet men inderdaad tegen strijden. Onze opvattingen? U zal zien dat deze brief aan het OM daar inderdaad over gaat.

Mag men Boeddhisme en Islam, RKK en vrijzinnigheid tegen elkaar afwegen? Niet dus, de vrijheid van geloofsovertuiging veronderstelt dat de overheid er zich verder niet  moeit met wat de inhoudelijke opvattingen nu wel zijn. Maar de overheid zal erover moeten denken de veiligheid en de openbare orde te bewaken en dan geldt dat men opruiende inzichten, inzichten die tot geweld kunnen leiden in het oog moet houden. Maar ondanks alle kritiek die men uit aan het adres van de Islam, zijn er vele moslims die vreedzaam samenleven verkiezen in deze voor hen heidense wereld, boven het willen opdringen van hun visie. Het zijn vaak bekeerde westerlingen die de zaken op scherp stellen, zoals het met proselieten wel vaker het geval is. Maar het mag niet zo zijn, dat men mensen zou verbieden een bepaald geloof te omhelzen. Hoe men zich vervolgens gedraagt, verwijzend naar de mensen van Sharia4Belgium, mag men wel intomen.

U begrijpt dat het Boeddhisme als een exogene beleving en benadering van mens en wereld voor velen onder ons moeilijk te vatten valt, want een religie is het niet, eerder een wijze van leven die erop gelicht is verlichting te bereiken, een ander soort Verlichting dan velen hier hoog in het vaandel voeren. Maar schreef men in de 18^de eeuw geen “Lettres Persanes”? Montesquieu dus, die in deze uitgebreide brievenroman een satirische blik op het Frankrijk van 1721 werpt en tegelijk de hang naar oriëntalisme bespeelde. Of onderzocht men niet hoe de Indische fakirs en andere bijzondere mensen tegen de dingen aankeken? Men heeft doorheen de twintigste eeuw golfbewegingen gekend waarin de belangstelling voor en de praktijk van deze levensbeschouwingen een groot bereik kende. In de middenklasse? Ach, natuurlijk, want de kennis en interesse kwam tot stand in kringen die er open voor stonden. Wie heeft niet, ergens tussendoor van Hesse Siddharta gelezen en voelde zich wel aangesproken door het boekje, waarin de weg naar Verlichting uitgewerkt wordt.

Ik denk bij deze ook terug aan het boek van Johannes Witteveen die geen Boeddhist was, maar nog altijd nauw betrokken is bij de Soefibeweging in Nederland. Die man is er ook van jongsaf aan door zijn ouders bij betrokken geraakt en heeft er zich als econoom en als Managing Director van het IMF nooit te beroerd voor getoond die opvattingen ook kenbaar te maken. Het boeddhisme is anders natuurlijk, maar het blijft opmerkelijk dat we er ons geen weg mee weten.

Het zal dan wel zo zijn dat uw zoon, mevrouw, reeds vroeg onder de indruk gekomen is van het Boeddhisme, maar tegelijk wil men hem zijn weg niet laten volgen. Nu kan het zijn dat hij onderweg de richting verliest, maar zou hem dat schaden? Niemand die het weet. Ik weet nog dat ik schreef over het Zeilmeisje, Laura en over de Zeiljongens omdat die jongeren een eigen kijk en misschien ook wel een oplossing zochten voor een onvrede met deze samenleving en cultuur, maar meer nog en in positieve zin zoeken zij zich te verwerkelijken, te ontplooien, zoals u, Giel.

Het verhaal herhaalt zich en hier moet ik mij wel richten tot het Openbaar Ministerie, want u gaat ervan uit dat de openbare orde gestoord zou kunnen worden door de keuze van Giel? Zou het zo zijn dat die jongeman voor zichzelf een probleem zou kunnen worden, het verhaal van een mislukt leven? Toch een beetje vooruitlopen, wel? Want dit kan men niet voorzien en de vraag is of het openbaar ministerie hier echt tussen hoeft te komen. Even een overzichtje: jongeren die sport doen worden terecht aangespoord er zich volop voor te geven; jongeren die studeren, daarentegen mogen maar mondjesmaat kennis nemen van onze cultuur, van onze wiskundige en wetenschappelijke cultuur en zij moeten niet echt tot de bodem van hun mogelijkheden gaan; wie in showbizz iets proberen wil, wordt misschien wel financieel aan banden gelegd en men wil kinderarbeid verhinderen, waar ik het wel mee eens ben, maar men zal hen niet besparen de hele hel van afgunst en misplaatste competitiedrang. Want laten we het ons maar afvragen? Heeft zo een deelname aan Eurosong voor Kids echt geen nare gevolgen, nog afgezien van enkele risico’s – we denken aan die Britse televisiefiguur die jongeren tot ongewenst gedrag aanzette – voor die kinderen?

Neen, het openbaar Ministerie, dat anders wel klaagt over werklast, blijkt hier zeer getapt om de zaak op te pakken. Maar bedreigt Giel de openbare orde? Is de kans groot dat hij later hel en verdoemenis zal zaaien? Oh ja, de schoolplicht? Neen, er is leerplicht. Maar het blijft maar de vraag of die jongen iets minder zal leren dan jongeren die hier braaf school lopen? En het feit dat het religieus, godsdienstig zou klopt ook niet, ten overvloede, want het boeddhisme is geen religie. Vrijheid van dwang en het recht het persoonlijke geluk na te streven, zonder schade aan derden? Ach, het Openbaar ministerie doet wat moet, zegt men, want het is toch zo belangrijk dat jongeren niet ontsporen.

Met vriendelijke groet,

Bart Haers