Euthanasie voor kinderen. NU?

Brief

Aan de koppenbrouwer van de Morgen

Over ongepaste titels

Brugge, 6 november 2013-11-06

Geachte dames en heren,

Ik vond de Morgen deze namiddag pas, maar de kop stootte me tegen de borst:

Euthanasie voor Kinderen NU

Als men het debat niet volgt, dan zou dat wel een zeer kindonvriendelijke uitspraak zijn, maar wie de discussie wel volgt, begrijpt dat het gaat om uitzichtloos lijden. Kinderen hoeven niet te lijden, dat weten we, maar waar tot voor enkele decennia de kindersterfte behoorlijk groot was en de oorzaken vrij banaal waren, ziekten dus die we nu kunnen genezen, terwijl men er vandaag in slaagt kinderen een leven te laten leiden dat soms zeer moeilijk gaat, maar kinderen zijn er wel blij om dat ze mogen leven.

Het probleem ligt denk ik bij het feit dat we vandaag ziekten en aandoeningen kunnen behandelen die vroeger dodelijk waren of gewoon niet aan de orde kwamen. Voor artsen stelt dit ongetwijfeld veel hoofdbreken, want hoe ver kan men gaan bij de behandeling. Uitzichtloosheid? Ja, maar op een niveau waar men pas onlangs toe gekomen is.

Ik weet het, de reductio ad hitlerum past niet, maar in deze past het wel te overdenken wat in 1941 op stapel werd gezet en weer stop gezet, tijdelijk dan toch: het doden en cremeren van patiënten die in psychiatrische inrichtingen waren opgenomen. Didier van Cauwelaert verwerkte dit in zijn roman “La femme de nos vies”, waarin een jongentje werd gered van euthanasie omdat hij de kennis zou hebben die nodig is om een atoombom te maken. Maar we weten dat die kennis voor Hitler een Joodse kennis was, waardoor men wel veel tijd verloor. Maar het project T4, het euthanaseren van nutteloze mensen, debielen en psychiatrische patiënten, verdwijnt bij onze overwegingen omtrent Hitler en diens regime doorgaans ver op de achtergrond.

Men kan nu opwerpen dat de vergelijking niet opgaat, omdat hier en nu het uitzichtloze lijden van kinderen in het geding is. Dat er lijden is dat niet meer met pijnbehandeling te beheersen valt, kan een min of meer gezond mens niet bevatten, maar artsen en verpleegkundigen weten hoezeer dit kinderen kan overkomen en dus kan voorkomen. De vraag is of dit allemaal bij wet geregeld kan en moet worden.

Het wezen van de wet is dat zij algemene regels vastlegt waaraan mensen zich kunnen houden, moeten houden als het om verboden gaat. De vraag blijft, denk ik, of een wet over medisch handelen alle gevallen kan oplossen, voor elk probleem een oplossing kan bieden. Artsen willen, begrijpelijk genoeg, vermijden dat ze zich bij elke handeling die met leven en dood te maken heeft moeten verantwoorden voor de rechter. Verantwoorden hoe men uitzichtloos lijden behandelt blijft altijd moeilijk in een algemeen kader te bespreken, daar gaat het echt om de vele aspecten en facetten van wat een mens, een kind of zeer oude persoon heeft af te zien. En nog eens, we bekampen de vooruitgang van de geneeskunde niet, geenszins, integendeel, we weten maar al te goed wat de geneeskunde vermag. Waar het voor mij, leek op het medische vlak om gaat, is dat men wettelijke regelingen in algemene termen vraagt voor zaken die zeer persoonlijk zijn en het best in de besloten kring ondernomen worden.

Misschien trap ik nu op lange tenen, want stellen dat artsen hun verantwoordelijkheid moeten nemen, niet door een veilige zone te verwerven, maar door in die zaken waar men voor zeer moeilijke keuzes staat, te doen wat zich opdringt. Een kind hoeft niet te sterven, hoeft evenmin te lijden. Maar als men weet hoeveel kinderen een zware aandoening doorstaan, dan is wel duidelijk dat het aantal gevallen waar de geneeskunde zich gewonnen moet geven beperkt is.

Ik blijf er daarom bij dat de kop in De Morgen echt niet kan. Zwijgen kan in dit geval niet. Het levenseinde van zo een kind zo goed mogelijk begeleiden en de pijn zo goed mogelijk behandelen kan niet elk probleem oplossen. Maar wie de hardheid van deze eis, die in de krant te lezen viel, zo maar voor lief neemt, gelooft dat alleen de wet een uitweg kan bieden. Dat legalistisch formalisme baart ons zorgen.

Met vriendelijke groet,

Bart Haers