Waarom Thierry Baudet ontspoort

Brief

Het verhaal van de Unie

Robert Schuman die met Jean Monnet
de basis legde voor samenwerking in
Europa. Ook John Meynard Keynes
en Hannah Arendt waren er ook al mee
bezig, voor WO II. 

Conservatieven willen vooruit, mijn beste Baudet, maar niet ten koste van alles. U leeft mee van de polarisering en soms lijkt  het alsof uw argumenten onweerlegbaar zijn, tenzij je een ander paradigma voorstaat. Het was dan ook gek te zien hoe je  in discussie met Bart Staes argumenten voor de voeten gegooid kreeg, die te maken met de globalisering van de wereld. Want u zegt dat de nationale staten terug de regie in handen moeten krijgen, terwijl u wel een globalistische opvatting werd aangewreven, namelijk dat u voor een neoliberale visie staat. Het was even onduidelijk en toch vroeg mevrouw Cools noch aan u noch aan Staes, MEP, of u beiden niet een verrassende knik hebben in jullie visie, want u pleit voor herstel van de nationale staat, Staes is voor grote openheid en tegen nationalisme. Maar hij is tegen het neoliberalisme en de volkomen vrijmaking van de markten, terwijl u op dat vlak eindelijk zeer onduidelijk bent: De nationale staat moet alles in de hand houden, maar de markt moet vrij zijn, over de  grenzen heen. Ik begrijp zo een benadering niet.

U weigert het feit in overweging te nemen dat de EU gebaseerd is op vrijwillige deelname en dat dit ook impliceert dat men hetgeen afgesproken werd ook aanvaardt, het zogenaamde Acquis Communautaire oftewel het Gemeenschapsrecht. De moeilijkheid is dat dit niet voldoende onder de aandacht komt. De  kwestie hoe men dat kan duidelijk maken, ziet men op Nederland 2 in De slag om Brussel dat vele facetten van het Europese beleid en functioneren op tafel legt.

Wie beslist en wie de macht heeft in Europa is zo een vraag waar we  geen duidelijk op antwoord zullen krijgen. De parlementen en lidstaten hebben veel mogelijkheden om beleid in Brussel tegen te gaan, terwijl politici in het thuisland er vaak dingen aan toeschrijven die hen toekomen. Richtlijnen en andere Europese wetgeving zou niet democratisch tot stand komen, heet het, want uitgedokterd in de kantoren van de  commissie. Maar zonder een decisieve goedkeuring van de tafel van de regeringsleiders gebeurt er niets en ook het parlement kan tussenkomen. Omgekeerd, als men het beleid van open grenzen in Europa heeft goedgekeurd, was er niemand die daar in 1986 bezwaar tegen maakte en u, geachte heer Baudet maakt nu veel lawaai over het verdrag van Maastricht. Helemaal ongelijk heeft u niet de draagwijdte ervan te willen onderzoeken, want die beleidskeuzes dateren uit een tijd toen Europa nog perfect overzichtelijk was, met 11 lidstaten en het UK dat altijd wel goed de regelgeving volgt, maar altijd tegenspartelt als er consensus over te voeren beleid bestaat. Dat de Eenheidsakte gevolgd zou worden door een nieuw verdrag van Maastricht, waarover vooral de geschilpunten belicht werden, zoals ik mij herinner van zowel Franse als Nederlandse nieuws- en duidingprogramma’s, mag niet beletten dat juist dat verdrag laat zien welke weg de Unie sinds 1950 gevolgd is. Het probleem van de verdere eenmaking was en is dat als men bepaalde stappen zet, het geheel een grotere integratie gaat vertonen. De juridische integratie binnen de instellingen van de Raad van Regeringsleiders en staatshoofden heeft finaal geleid tot een grotere stabiliteit voor de unie, ondanks de onvermijdelijk harde discussies bij tijd en wijle, maar dat blijkt u ten enenmale te ontgaan. Het is niet in al te schematische verhaaltjes dat u uw gelijk over Europa zal  voorop kunnen stellen.

Waar u het gelijk aan uw kant kan hebben is dat van de nationale identiteit. De tegenstanders, zoals Daniël Cohn-Bendit en vooral Guy Verhofstadt, menen dat elk regionaal of nationaal identiteitsdiscours vanzelfsprekend leiden moet tot de Holocaust. Willen we niets afdoen aan de gruwelijkheid van de Endlösung, de Holocaust, dan moeten we toch beseffen dat wreedheid ook op andere manieren bedreven kan worden. We denken aan de wijze waarop in Ierland in de negentiende eeuw de bevolking gedecimeerd werd door het mislukken van de aardappeloogsten van 1845 en de volgende jaren, waarbij kwam dat de grondeigenaren de boeren die hun pacht niet konden betalen wegjoegen en naar de Nieuwe Wereld of Australië lieten vertrekken. Ook werden boter en andere landbouwproducten nog rustig uitgevoerd. Of moeten we dan spreken van de geschiedenis van Oekraïne, het beleg van Petersburg. Bestuurders doen niet zomaar wat nodig is. Wie de mening is toegedaan dat bestuurders vanzelf goed zitten, zal te laat merken dat er problemen zijn of kunnen komen. Maar aan de andere kant is het even nutteloos om in dit geval de Europese overheid met alle fouten te beladen.  Want in Griekenland was er sprake van jarenlang wanbeleid, waarbij grote spelers ook nu nog zeggen dat ze geen belastingen zullen betalen, zoals de kerk en de reders. Maar werkelijk iedereen probeerde er een slaatje uit te slaan, met tegemoetkomingen voor handicaps die men niet heeft.

Het probleem is niet het Europese lidmaatschap van Griekenland, maar een vorm van sociaal beleid dat een plundering mogelijk maakte door alle lagen van de bevolking. En Spanje? Dat de crisis acuut kon worden ligt ook aan de regeringen die gedurende decennia de bouwbedrijven en bankiers de vrije hand hebben gegeven. Maar als je weinig inkomen hebt, moet je dan per se een huis kopen? Of werd het hen bijna opgedrongen? Nu is het wel zo dat gedurende drie, vier jaar de regering geen antwoorden had en vooral niet durfde te geven, omdat de regering bang was voor de volgende verkiezingen, die ze dan ook glansrijk verloor. Maar vervolgens geven sommigen Rajoy nu van alles de schuld.

In die zin zou men kunnen zeggen dat de EU voor sommige regeringen een soort garantie op schadeloosstelling leek te worden. Wie roept dat de EU streng was tegen landen in problemen, moet begrijpen dat anders het IMF had moeten ingrijpen en dan had de EU ook geen programma gehad. Het punt is namelijk dat de regering in Athene soeverein blijft voor het binnenlandse beleid, maar dat ze wel de aanwijzingen dient te volgen. Onlangs hoorde ik hoe Argentinië nog steeds aan de sukkel is, economisch en dus ook heeft men nog niet echt een oplossing voor de monetaire politiek, omdat de president wel enigszins kon stabiliseren en zo de munt uit het slop halen, maar er was iets gekraakt in het Argentijnse bestel, waardoor de economische motor maar niet op gang kwam. De dictatuur van Videla en het populisme van  Carlos Menem hebben het vertrouwen in de staat zwaar geschaad.

Argentinië was en is een behoorlijk groot land, dat op geen enkele manier voldoende cohesie heeft verworven. Het is een kritiek die men moeilijk niet onder ogen kan nemen als het om Europa gaat. Zou het echt gaan om de vraag hoe we allemaal achter Europa zouden staan, zonder kritiek? Dat kan de bedoeling niet zijn, want in een democratisch bestel is het mogelijk kritiek te hebben op concreet beleid of de wijze waarop beleid op langere termijn kan evolueren. Maar in een democratie aanvaardt men de spelregels van de geldende grondwet.

Oeps, dat kan dus niet, spreken over een grondwet in Europa. Alleen landen, soevereine staten hebben een grondwet en dus moet ik maar niet beginnen zeuren over een Grondwet. Net omdat sommige enthousiastelingen er iets te luid over riepen, over de grondwet en omdat in Nederland op enig moment de werking van de goedkeuring bij referendum eisten en verwierpen, niet van de grondwet maar van het verdrag kan men alleen maar betreuren. Ook al omdat men bepaalde eigenheden die men deelde en deelt van de Finse Golf tot aan de Atlantische kusten van Spanje en Portugal en tot Malta. Waarom kan u niet begrijpen dat we een aantal zaken met al die 27 lidstaten en dus de burgers van die lidstaten kunnen doen? Er zit een ongemakkelijk odeur van provincialisme in uw verhaal. Oh nee, zult u mij tegenwerpen, ik vind  wel dat staten samen kunnen werken voor sommige zaken en voor andere dus niet. U zal vertellen dat we inderdaad een aantal waarden en inzichten delen, enfin in Noordwest-Europa, maar dat die Grieken of Italianen toch niet onze waarden en wijze van leven delen? Ik begrijp het al, u meent dat elke Nederlander een noeste werker en spaarder is, zoals de Duitsers en de Oostenrijkers? Dat kan wel wezen, maar die waren niet altijd vriendjes, denk ik zo. Dat is wat u ontbeert in uw visie, namelijk dat u er graten in ziet dat men in Europa niet altijd zomaar tot een eensgezinde visie komt en dat stoort u.

Een interessant liberaal als de heer Hendrik Witteveen had een andere kijk op Europa: hij bouwde aan Europa. Hij wist de belangen van den Haag staande te houden in Brussel, tegen de andere partners in. Gezegd moet dat dit de ware geest, die nauwer met Holland en de Republiek verweven is, dan u zich lijkt te willen indenken. Het gaat er namelijk om dat de Unie van Utrecht (23 januari 1579) alleen een verdrag was tussen Noordelijke provincies en delen van Vlaanderen, waaronder Gent, Brugge en Het Brugse Vrije, terwijl delen van Brabant niet konden toetreden, werd het in de beginjaren door onder meer Oldenbarnevelt gezien als een stichtingsvergadering van de Republiek. Gewoonten en machtsverhoudingen zorgden, zoals ten tijde van Johan De Witt voor wie het voor het zeggen had in de Staten-Generaal. De roep om een Stadhouder? Dat veranderde in feite weinig aan de grote lijnen van de politiek, behalve dan dat van tijd de Arminianen of Rekkelijken terzijde geschoven werd. Het feit dat Europa 27, weldra 28 leden telt is voor sommigen blijkbaar geen leuke gedachte maar hoe zou men in die unie, waar een aantal belangen evident gemeenschappelijk zijn, omtrent grondstoffen, internationale handel, dan zal men, met Adam Smith toch minstens zorgen voor open grenzen. U bent misschien conservatief, maar eindelijk bent u een mercantilist. Nu ben ik het eens dat men de dumpingprijzen van producten uit Azië misschien passend moet belasten, maar er is, naast de EU dus ook het IMF, de G20 en verder nog de Wereld Handelsorganisatie. Zal u dat ook allemaal terugschroeven?

U kon het goed zeggen vrijdag  23 november en op sommige standpunten kan ik u wel volgen. Maar opvallender is dat u er zich geen rekenschap van geeft dat als Nederland zich terugtrekken zou uit de Unie, dat u dan misschien meteen ook uit andere organisaties voor internationale samenwerking zou mogen vertrekken. U zal het in eerste instantie niet deren, toch? Maar als u merkt dat uw nieuwe gulden zoals de haring niet braden wil, want ja, die haring moet u vissen in de Noordelijke Noordzee en andere Hollandse producten, zoals lampen, zijn door de EU op het lijstje van archeologisch materiaal gezet, wat zal u dan vertellen?. Nu zijn er dus geen ouderwetse gloeilampen meer. Of het goed is voor het milieu dan wel voor de bedrijven die plots een enorme vraag naar nieuwe spaarlampen en vervolgens Led-lampen kennen want we willen onze donkere holen helder verlichten.

U zal begrijpen dat ik wel concreet beleid van de Unie wel eens tegen het licht wil houden, maar dat ik het verspilde energie vindt om terug over de bestaansreden van de EU te gaan twisten. Alle lidstaten hebben dit met volle kennis en bereidheid gedaan. Ik denk dus dat we vooral over het beleid en over aspecten van de machtsverhoudingen binnen de unie moeten spreken. Hoe kan men vermijden dat enkele grote spelers alles bepalen, bijvoorbeeld door alles tegen te houden. Het budget van de EU is eindelijk niet zo hoog, maar moet uiteraard zonder veel tirlantijntjes en overbodige kosten besteed worden. Maar de EU heeft terecht Erasmus – het programma dat studenten laat studeren in andere lidstaten van de EU - ingevoerd. Nu blijkt dat door de financiële bekommernissen studenten niet betaald zouden worden hoewel er een akkoord gegeven is voor het project. Of is het Erasmus-programma ook zo een overbodige onderneming?

Nee, laten we de discussie voeren zoals het hoort en wie probeert de klok terug te draaien, tja, is een reactionair. In dat geval is het duidelijk dat u geen conservatief mag heten, want een ware conservatief, zoals Thorbecke houdt zich niet bezig met het onmogelijke bestrijden van verbintenissen. Nu ja, revolutionairen willen ook de bestaande orde vernietigen. Met andere woorden, als conservatief voel ik mij niet zo thuis in uw gezelschap. Ik denk dat u een paar staties gemist heeft. Voor het overige mag u gerust blijven strijden voor een einde van de Unie, maar ik denk, dat u daarmee in het waarlijk verheven gezelschap van Geert Wilders zal achterblijven. Want Europa, dat is niet per se een verlies voor de Noordelijke landen. En daarom vraag ik mij af waarom journalisten u zo graag opvoeren. Jaloersheid? Neen, ik denk dat het eerder een zaak van afkeuring is. U mag zeggen wat u meent, maar van journalisten verwacht ik niet dat ze zozeer hun oor laten hangen naar populistische uitspraken over Europa. Het beleid veranderen? Daarover hoort het debat te gaan. Over het einde van de Unie kan men niet goed spreken, tenzij als leerling tovenaars. Nu goed, wellicht waren de mensen die de Unie op touw zetten, zoals Jean Monnet en Robert Schuman ook wel… maar kom, wie twee oorlogen meegemaakt heeft, weet waarover het gaat. Niet dat we een oorlogje wensen, wel integendeel, maar uwer visie ontbeert het vermogen na te denken over waarom sinds 1950 die constructie mogelijk is gebleken.

Bart Haers

 MEP: Member of the European Parlement