Het populisme droop van de muren, mijnheer de dompteur

Kleinbeeld

Verwachten we het onverwachte?

 Verkiezingsdebat

Ryelandtzaal in Brugge. Het cultuur-
beleid vormde geen voorwerp van
discussie, behalve voor An Minne-Zoete
maar niet iedereen vindt cultuurbeleid
belangrijk genoeg. En de betere winkel?

Verkiezingstijd is een dolle tijd, waar we van alles te horen krijgen, waar of niet waar en vaak niet na te trekken. Dus hopen we maar dat vierde macht, de journalistiek ons helderheid kan verschaffen. Het spreekt dan ook nog eens voor zich dat we van een journalist niet verwachten dat hij niet goed ingevoerd is, zelfs moet men aanvaarden dat journalisten er een eigen opinie op na houden, want zonder is het moeilijk werken. De claim op objectiviteit is dus niet geheel nuttig. Wel is het van belang dat journalisten hun opinie enigszins duidelijk maken zoals bij de grotere kranten het geval is. In Vlaanderen bestaat de mainstream journalist het te zeggen dat hij of zij ernaar streeft te weten en te doen weten wat er gaande is, maar 70 % van de journalisten zou zich wel tot links bekennen. Toch is dat een taboe in politieke discussies. Ik keek er dus niet van op, van wat ik op die vrijdagmiddag in Brugge mocht meemaken.

Vrijdagmiddag 12:30 in een onmogelijk klein zaaltje, de gelagzaal van het cultuurcafé en een massa geïnteresseerden, waarbij iedereen zich afvraagt waar het om gaat. Dan komt de heer Sturtewagen de moderator, die zich als dompteur gedraagt, met de gladiatoren aan bod. De dames staan ver uit elkaar, An Minne-Soete dicht bij Marc Reynebeau, de dompteur, Mercedes van Volcem aan de andere kant. Naast haar, Renaat Landuyt en verder Sammy Roelant en dan Dirk de Fauw.

Het tableau oogt mooi en toch, als je het goed volgt, zie je dat de dompteur niet altijd op dezelfde toon spreekt. Hadden we het anders verwacht? Toch gehoopt. Want het is de bedoeling dat de krant, De Standaard met dit initiatief alvast in de vijf provinciehoofdsteden de temperatuur gaat meten. Als de moderator niet boven de opinies staat, dan krijg je een vertekent beeld, al moet ik zeggen dat de dames zich goed gered hebben.

Men zegt, men claimt dat de gemeenteraadsverkiezingen louter lokale democratische oefeningen zijn, maar wil nu net Brugge met een paar problemen te maken hebben die alvast de Vlaamse regering bezig houden, zoals de keuze voor een eventueel nieuw voetbalstadion, dat niemand vernoemd heeft. Ook het thema van de ontsluiting van Zeebrugge kwam alleen negatief aan bod. Intellectueel Vlaanderen of wat zich nadenkend noemt, meent dat die haven geen meerwaarde levert, maar ook nog eens geen belang heeft en verder moet de containers maar over de weg laten gaan, zodat we binnenkort misschien nog langere files krijgen.

De teneur van het debat was doorgaans hoffelijk, al denk ik dat niemand van de toehoorders nu weet wat Renaat Landuyt wil bereiken. Maar voor we daaraan toe zijn een merkwaardig punt want mevrouw An Minne diende uit te leggen hoe de relatie tussen individu, individuele belangen en het algemeen belang te begrijpen valt. De tekst van het programma is vrij duidelijk en coherent, legt net uit dat de stad een gemeenschap is waarvan het algemeen belang nu net de som van de individuele en gecummuleerde groepsbelangen overstijgt. Het mag duidelijk zijn, Marc Reynebeau heeft zich al vaker onderscheiden als woordvoerder van een weldenkende groep mensen die vinden dat nationalisme en identiteit er niet toe doen. Het spijt me in herhaling te moeten vallen, maar kan iemand die Brugge maar een Bokrijk in de vorm van een stad vindt echt met inzicht over de stad spreken. Ten eerste is Brugge van 115.000 – de stad verloor wat inwoners - waarvan maar een heel klein deel in de historische stadsdelen woont, dus binnen de ring en ringvaart. Daarbuiten strekt de stad zich uit tot aan de kust waar een grote haven werd uitgebouwd, eerst in 1907 en later opnieuw in de jaren 1980. Verder heb je nog de onmiddellijk bij de stad aansluitende oude centra als Assebroek, Sint-Kruis, Sint-Pieters, Sint-Andries en Sint-Michiels. Men kan toch moeilijk aan de verleiding weerstaan er iets in te zien van de gekende voorsteden van Parijs, zoals Saint-Antoine of Saint-Denis. Brugge is, behalve voor mensen als de dompteur van dienst dan ook een oude stad, maar met een grote dynamiek, ook en zeker de afgelopen 20 jaar.

Het kan er bij ons niet in dat men over wonen spreekt in de stad alsof de tegenstelling en de controle op de immobiliënmarkt bij de stad zou moeten liggen. De stad heeft een grote bevoegdheid over de organisatie van de publieke ruimte en de ruimtelijke ordening. Dat is een punt waar men slechts zelden een helder verhaal over vertelt. De prijzen in Brugge zijn duur, maar het bezit van een huurwoning, een woning die men dus verhuurt aan derden wordt niet aangemoedigd. Het organiseren van de verhuur zorgt ervoor dat eigenaren hun tweede of derde eigendom liever van de hand doen, gezien de toenemende verplichtingen. Toch is een goede huurmarkt met een zekere elasticiteit voor starters, voor wie een behoorlijke woning zoekt die past bij de eigen inkomsten van groot belang. Dat men de immobiliënsector vanwege CD&V en SP-A de mantel wil uitvegen is een keuze van die partijen, maar men lost met overheidsgedreven woningmarktbeleid niet alles op. De oplossingen die men voorstelt kan men maar realiseren als de markt een aantal kansen krijgt, ook in de stad, maar ook als de overheid de huurcorporaties, want dat zijn ze in feite, naar Nederlands model een beleid voeren waar de mogelijke huurders en kopers eindelijk geen zicht op krijgen.

Maar goed, de polarisatie in dit dossier zorgt ervoor dat wij, toehoorders al gauw merkten dat er zich een coalitie zat af te tekenen. Alleen is de vraag of die twee partijen die al zolang samen regeren eindelijk eens begrijpen dat ze het niet kwaad gedaan hebben, maar er zit nog wel wat ruimte voor verbetering op.

De groenen zeggen dat ze voor een jongerenbeleid gaan, very old school, en dus kijken ze ook naar de ouderen, maar in feite is er een probleem met die leeftijdsgebonden beleidsintenties dat de burger niet meer als persoon, ondanks de klimmende leeftijd benaderd wordt. Daarom valt het me steeds meer op dat in zo een soort debatten het dirigisme van links en paternalisme van groen moeilijk te verbergen valt. En nog iets, de idee dat iedereen boven de zeventig van de vogeltjesdans, Adamo en Rob de Nys houdt, blijkt op alle fronten onuitroeibaar. Erger nog, andere smaken, bijvoorbeeld jazz of zelfs barok blijkt voor ouderen niet meer aan de orde, het moet Tura en Eddy Wally wezen. Waar is de diversiteit? Oh ja, er zijn oudere dames die er nog eens aan denken “Reich mir die hand, mein Leben neuriën, ja zelfs zingen.  Of wat de denken van het lied van Mignon? Maar ja, dat zal wel te elitair wezen.  

Mocht u een objectief verslag verwachten, dat vindt u dat in de krant. Want geen enkele partij had het lef om een filosofisch onderbouwde preambule te schrijven. Geen enkele partij op N-VA na begrijpt dat overheden mist spuien als ze beweren dat alles gezegd is met het presenteren van een sociaal programma. Natuurlijk kan een overheid, dus ook de politiek niet over het hoofd zien dat er mensen zijn die hulp en bijstand kunnen gebruiken. Men kan daarbij natuurlijk niet heen om het feit dat de sociale zekerheid behoorlijk goed geregeld is en dat ook het OCMW, zeker in Brugge de taken die haar toebedeeld zijn goed uitvoert.

Het is van belang te beseffen, zoals Anne Minne zegde dat zowel de Haven als de economie in het algemeen maar beter goed draaien. Men kan van alles zeggen over de verhoudingen tussen het beleid, de stad en de haven en Renaat Landuyt, maar ook Mercedes van Volcem vonden dat de gemeente niet alleen door de burgemeester mag vertegenwoordigd zijn. Dirk de Fauw kon dan weer zeggen dat ook hij wel iets had te vertellen. Uiteraard is havenbeleid een zaak van de havenbestuurder en niemand wenste te zeggen dat Joachim Coens, ook schepen in de buurgemeente maar vooral een bekwaam bevonden havenbestuurder. Natuurlijk moet men niet teveel macht in een hand leggen, maar als de burgemeester ook voorzitter-bestuurder zou zijn van het havenbedrijf… men begrijpt, dat een andere voorzitter die uit de politiek zou komen onderhevig kan zijn aan enige profileringdrang. Misschien is het dan beter een verantwoordelijke voorzitter te kiezen zoeken bij oudgedienden in het bedrijfsleven, zodat de havenbelangen voldoende op basis van de noden van de haven zou worden geleid worden. Maar goed, men kan niet zomaar de regels en verhoudingen veranderen.

Natuurlijk is betaalbaar wonen van belang, maar een stad als Brugge, waar volgens Sammy Roelant nogal wat jongeren vertrekken, verloren gaan volgens hem, kent ook wel inwijking. Het valt me op dat als je al eens een paar studenten van het Europacollege ontmoet, dat ze wel zeggen dat het leven in Brugge voor- en nadelen heeft. En het nadeel is dat er weinig nachtleven te bespeuren valt. Natuurlijk is er het concertgebouw maar is bijvoorbeeld geen theatertroep in Brugge, ondanks het nog altijd best aantrekkelijke theater in het centrum van de stad.

En dan was er nog de pijnlijke discussie over de ontsluiting van de Brugse zeehaven, waarbij groen mocht aangeven dat het dossier een fantoomdossier is. Dirk de Fauw kon, met instemmend knikken van Anne Minne zeggen dat het dossier alles behalve gegraven is. De heer Roelant vertelde me achteraf dat het dossier dat hij verdedigt niet enkel gebaseerd is op de informatie van ‘t Groot Gedelf, maar dat de haven geen meerwaarde zou creëren of dat het achterland beperkt zou zijn tot 150 km is wel een beetje vreemd. En vooral de gedachte dat het heraanleggen van het kanaal van Schipdonk de natuur zou beschadigen, zoals groen beweert, komt helemaal ongeloofwaardig voor. Tot slot is er het probleem van de waterhuishouding. We hopen niet dat het geval is, maar als het Zuidervaartje weer eens de afvoer van overtollig water niet kan slikken, zal men dan ook weer zeggen dat er water te weinig is voor het kanaal. Sammy Roelant verwees naar het rapport dat in het Vlaams Parlement was voorgesteld en dat gaf aan, net als het Groot Gedelf  dat al zegde dat er nooit genoeg water zou zijn om dat bredere kanaal te vullen en gevuld te houden, dat de onderzoekers maar een zeer beperkte analyse hebben gemaakt en dus nog over de risico’s op verzilting van de landbouwgronden noch over het beschikbare debiet een afdoend antwoord zouden hebben gegeven. Het moet me echt van het hart, maar die kritiek zou toch aanleiding moeten geven hebben tot een schandaal in de pers. Twee afzonderlijke onderzoeken van gedegen en gereputeerde wetenschappers zouden ondermaats geweest zijn? In het parlement zijn er geen vragen over gesteld, de minister werd niet in de studio uitgenodigd om het uit te leggen noch werden de wetenschappers werden met spek en veren overladen.

Het gaat hen zo goed af, mevrouw, dat zaaien van twijfel over een onderzoeksrapport dat de eigen doelstellingen dwarsboomt. Ik vind dat burgers actief kunnen zijn over kwesties van publiek belang, maar het lijkt erop dat die burgers, zoals in het Groot Gedelf, nogal sterk het eigenbelang voorop stellen. Dat burgers zich daartoe verenigingen kan men overigens niet kwalijk nemen, dat is allemaal het punt niet. Het punt is dat je algauw belachelijk klinkt als je een grootschalig project wel okay vindt en meent dat de balans van voor- en nadelen wel degelijk in de richting overhelt voor het project, c.q. het kanaal. Overigens, de discussies in Parijs over het Seine-Schelde-West-project blijken ook aan te slepen.

Het is maar een van die voorbeelden waar ik moet vaststellen dat de media wel degelijk een uitgesproken en toch altijd impliciete keuze maken. Over de rapportering van Walter Mondt, omtrent verzilting en de heer Mostaert over de beschikbare hoeveelheid water voor het verbrede kanaal blijft het verrassend stil, want alleen de kritiek op hun rapportering hebben we mogen vernemen.

Het viel dan ook op dat het voorstel van An MinneSoete om in de Brugse binnenstad trams te laten rijden, niet met bovengrondse voeding, maar met inductie in de grond. Moeten het dan de grote trams zijn zoals in Gent? Uiteraard niet. Maar het punt is natuurlijk, denk ik dan, dat de moderator dit wat te gek vond. Net zoals het nieuwe congresgebouw op de plaats waar nu het verloederende beursgebouw staat, blijkbaar geen thema was.

Erger nog, over cultuur, cultuurproductie en cultuurbeleving is er in het debat niet gesproken. Nu we aan de ene kant overbelaste mensen hebben die geen tijd zeggen te hebben voor niets en anderzijds een ouder wordende generatie en een massa toeristen die zich graag zouden vermeien, niet enkel in augustus, aan de oude muziek, de orgels en andere kunsten, zou men in het kader van City-marketing toch ook kunnen nadenken over meer en kleinschalige recitals en concertjes. Zeker in de winteravonden waar toeristen in Brugge wel eens verloren lopen, is er toch meer mogelijk dan gratis harpconcerten.

Met andere woorden, als we opnieuw nadenken over dit debat, dan denk ik dat de dompteur, sorry, moderator en verschillende sprekers het met elkaar eens waren en zijn, de thema’s van het bestuur zijn wel omschreven: mobiliteit, betaalbaar wonen en de haven. Andere thema’s zoals het aantrekken van een ander soort winkels, waar meer hoogwaardige producten kan vinden, niet de waren die in elke winkelstraat in Vlaanderen en Europa te vinden zijn, bleek vooral tot wenkbrauwengefrons te leiden bij de moderator. Corrupte, maffiose Russen? Die hebben we toch niet nodig. Alsof of elke welstellende Rus, alsof elke welstellende burger die graag de betere kleding of de betere kunst zoekt te vinden corrupt en maffioos is.

Rik Torfs had in die zin toch wel gelijk, denk ik, er heerst in hoofden van sommigen echt wel heel veel ressentiment jegens welstellende mensen. Armoede is een interessant en een gemakkelijk te exploiteren thema, ook rechtvaardigheid klinkt zo gemakkelijk. Maar zonder mij in het spoor van een Mitt Romney te zetten, moet men toch wel accepteren als mensen presteren dat zij dan loon naar werken krijgen, als zij hun job of ambt uitoefenen comme il faut, moet men toch daarop niet vitten. Overigens, het zijn andere gezeten burgers die zich zeggen het lot van den armen aan te trekken. Soms is het gemeend, maar toch moet men de samenleving echt wel ruimer bekijken. Het gaat niet om het sociale paradijs op het economische kerkhof, maar veeleer op wat Nussbaum ons met grote nadruk onder de aandacht brengt, met name de gedachte, de visie dat de overheid zowel voor kleine als andere lui een beleid moet voeren dat mogelijkheden schept. Armoede bestrijden is goed, maar lang niet alles. Welvaart kan de regering niet scheppen, tenzij men de visie volgt van de mercantilisten, wat dus het afsluiten van de grenzen veronderstelt. Het ergste is eindelijk dat in het verkiezingsdebat een wel heel erg beperkende, enge scoop op samenleving en lokaal beleid werd gericht. Het ging om de kandidaten, niet over de verwachtingen van de burgers. In die zin kwamen de dames het best goed uit de verf.

Het populisme droop dus van de muren in het cultuurcafé en dat vooral de dompteur daarbij een hoofdrol voor zich op wenste te eisen, deed afbreuk aan het debat. Ik ben het lang niet altijd eens met Mercedes van Volcem, heb inderdaad een boontje voor An Minne-Soete die met haar muziekwinkel een baken van cultuur samen met boekhandels als Raaklijn en De Reyghere, in Brugge vormt, maar de moderator had het dus voor Rood en groen, en iets minder voor oranje. Oh ja, nu begrijp ik het pas, de heer Reynebeau is allergisch voor piano’s… want dat is zo erg middenklasse en daar houdt hij niet van. Wie dacht hij echter dat de Standaard zou lezen? Mensen die het onverwachte best weten te smaken, de (kinderen van de) middenklasse dus.

Bart Haers